Узбекистанда соңғы он жыл ішінде Basalt Uzbekistan компаниялар тобы тарапынан инновациялық базальт материалдарын өндіруге маманданған сегіз кәсіпорын құрылды. Basalt Uzbekistan-ның инженер-технологы Ахмаджон Юсупжанов өнеркәсіптің дамуы, стандарттарды енгізу және базальтты келешектің материалы ретінде қолдану болашағы туралы әңгімеледі.
Базальт – бұл жанартау тегі бар табиғи тас, лава қатып қалғаннан кейін түзіледі. Оның кен орындары бүкіл республика аумағында, соның ішінде Жизақ облысы мен Қарақалпақстанда, ежелгі жанартаулар орналасқан жерлерде бар.
Бұл тастан жылу және дыбыс оқшаулау материалдары, композитті арматура мен арматуралық желілер, құбырлар, геоторлар, техникалық мата және отқа төзімді қаптамалар өндіріледі. Оның беріктігі, ұзақ мерзімді төзімділігі және экологиялық қауіпсіздігі арқасында базальт құрылыс саласында барған сайын сұранысқа ие болуда.
Узбекистанда заманауи базальт технологияларының дамуы 2015 жылы басталды. Осы технологиялардың негізгі бағыты – үздіксіз базальт талшықтарын өндіру.
Дәл осы өнім барлық өнімдер қатарында негізгі орын алады. Тасты жұқа әрі берік талшыққа айналдырудың өзі үлкен технологиялық жетістік болып саналады.
Осы негізде жаңа бағыттар, соның ішінде базальт мақтасы, композитті құбырлар мен арматура, маталар өндіріле бастады. 2024 жылы екі ірі зауыт іске қосылды: ақпан айында композитті құбырлар шығаратын зауыт, жыл соңында базальттан техникалық мата шығаратын зауыт жұмысын бастады.
Қазіргі уақытта Basalt Uzbekistan компаниялар тобының кәсіпорындарында базальт қиыршық тасы мен құмы, талшықтары, үздіксіз және шиырылған талшықтар, композитті арматура, арматуралық желілер мен құбырлар, сондай-ақ базальт оқшаулағыш материалдар өндіріледі. Біздің сегіз зауытымыз халықаралық, соның ішінде Еуропа стандарттарына сай жұмыс істеп жатыр.
2023 жылдан бері біз Еуропалық Одақ талаптарына толық сәйкес келетін базальт геоторларын өндірудеміз, 2024 жылы композитті арматуралар Еуропада сертификаттау процесінен өтті. Өндіріліп жатқан өнімдердің сапасы технологиялық желінің құрамындағы зертханалар тарапынан үнемі тексеріліп, сондай-ақ тәуелсіз халықаралық аудиттермен расталады.
Базальт геоторлары жол құрылысында кең қолданылып, жол негіздерін нығайтады және қаптаманың деформациялануына жол бермейді. Бұл өз кезегінде автожолдардың қызмет мерзімін ұзартып, оларды күтіп ұстау шығындарын азайтады.
Біздің негізгі басты мақсатымыз — өндіріліп жатқан өнімдердің жоғары сапасын қамтамасыз ету және ұлттық стандарттар қалыптастыру. Нормативтік базаны дамыту және жаңа стандарттарды әзірлеу барысында біз Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық министрлігі, Су шаруашылығы министрлігі, СҚБ Testing және R&D Center және басқа да тиісті ғылыми-зерттеу ұйымдарымен тығыз ынтымақтастықта жұмыс істеп жатырмыз.
Бүгінде базальт геоторлары мен базальт композитті құбырларды қолдану бойынша технологиялық нұсқаулықтар дайындалды, сондай-ақ базальт материалдарының артықшылықтары мен ерекшеліктерін ескере отырып, қолданыстағы он бес құрылыс нормасына өзгерістер енгізу бойынша ұсыныстар жасалды. Узбекистан базальт техникалық маталар бойынша ұлттық стандарт әзірлеп жатқан алғашқы мемлекет болып табылады.
Басқа мемлекеттерде мұндай талаптар жоқ – өндіріс тек техникалық шарттармен реттеледі. Біздің басты мақсатымыз – ішкі нарықты жоғары сапалы құрылыс және композиттік материалдармен қамтамасыз ету.
Аталған материалдар импортты алмастыратын, жергілікті және шетелдік стандарттарға сай өнімдер болып есептеледі. Экспорт географиясына келсек, біз өз өнімдерімізді Еуропа мемлекеттеріне, Америкаға және ТМД елдеріне жеткізіп отырмыз.
