Çok Kutuplu Dünyada – Türkiye ve Türk Birliği

11-13 Nisan tarihlerinde Türkiye’nin Antalya şehrinde dördüncü Diplomasi Forumu gerçekleştirildi. “Bölünmüş Dünyada Diplomasi” başlığı altında düzenlenen toplantıya 21 devlet başkanı, 40’tan fazla dışişleri bakanı, 70’ten fazla ülkeden üst düzey yetkililer, toplamda 155 ülkeden 6 binden fazla siyasetçi, diplomat, uzman ve medya temsilcisi katıldı. Özbekistan'ı temsilen Yüksek Meclis Senato Başkan Yardımcısı Sadık Safoyev katıldı.

Forumun adı “Bölünmüş Dünyada Diplomasi” tesadüfen seçilmedi. Dünyada tek kutupluluk sona eriyor. ABD’nin 1990’lardaki mutlak gücü bugün artık yok. Çok kutupluluk oluşmaya başladı. Ancak henüz tek kutupluluk tamamen ortadan kalkmamış olsa da, çok kutupluluk da henüz tam anlamıyla şekillenmedi. Bu forum, günümüz küresel siyasi, jeopolitik ve jeoideolojik süreçleri tartışmak, fikir alışverişinde bulunmak için önemli bir platform oldu.

Peki, biz Özbekistanlılar neden Türkiye'yi yakından izlemeliyiz? Özbekistan, Türk dünyasının ayrılmaz bir parçasıdır. Toplam altı bağımsız Türk devleti içinde Özbekistan, Türkiye'den sonra ikinci en büyük Türk devletidir. Ayrıca Özbekistan, Orta Asya ve Sovyet sonrası bölgede en büyük Türk devletidir. Çarlık Rusyası işgalinden önce ve özellikle Bolşevikler iktidara gelmeden önce atalarımızın Türkiye ve diğer Türk halkları ile ilişkileri oldukça güçlüydü. 1990'larda Özbekistan bağımsızlığını kazandığında da Türkiye modelini kendimize rehber almaya başlamıştık. Ancak bu yakınlık uzun sürmedi. Son 7-8 yılda Özbekistan yeniden Türk dünyasıyla, Türkiye ile ilişkilerini geliştirmeye yönelik adımlar attı ve bunu başardı. Yani bugün Özbekistan toplumu için Türkiye ikinci jeopolitik yönelim noktası, Türkiye ise en önemli dost devlet hâline geldi.

Antalya Diplomasi Forumu'nda çok sayıda konu ve sorun tartışıldı. Başlıca konular arasında Suriye'deki durum, Gazze'deki soykırım, Kafkaslardaki gelişmeler, Rusya-Ukrayna savaşı ve müzakereleri, Ortadoğu’daki eğilimler, Afrika kıtasındaki durumlar, Türk dünyası iş birliği ve Orta Asya ülkelerindeki projeler yer aldı.

Forumda Türk Devletleri Teşkilatı tarafından özel bir panel düzenlendi ve teşkilata üye ülkelerin iş birliği, güncel sorunları ve projeleri analiz edilerek görüşler paylaşıldı. Sadık Safoyev, Türk dünyasının değer ve görüş birliğine dikkat çekerek, Türk dünyasında siyasi ve jeopolitik bölünmelerin oluşmaması için ortak bilgi alanının oluşturulmasının, siyasi diyalogların ve iş birliği yoğunluğunun önemini vurguladı.

Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreteri Kırgızistanlı Kubançbek Ömüraliyev, “Bizim tarihi ve kimlik birliğimizi kimse elimizden alamaz. Şimdi pratik çalışmalara geçmeli, Türk devletlerini somut projelerle birbirine bağlamalı ve birleştirmeliyiz” dedi. Genel Sekreter, teşkilat çerçevesinde gerçekleştirilen büyük projelere kısaca değindi.

Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallar Konseyi Başkanı, Türkiye'nin eski Başbakanı ve tanınmış siyasetçi Binali Yıldırım, gazetecilerin “Çin’in ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesi, Türk devletlerini birleştiren Orta Koridor projesine rakip midir?” sorusuna, “Orta Asya’dan Hazar üzerinden Azerbaycan ve Türkiye'ye uzanan Orta Koridor’un amacı bir taraftan Çin'i, diğer taraftan Avrupa Birliği'ni bağlayan temel rota olmaktır” cevabını verdi.

Forumda ünlü Amerikalı ekonomist ve uzman Jeffrey Sachs, Ortadoğu’daki durumu değerlendirdiği konuşmasında, Suriye ve Ortadoğu'daki istikrarsızlığın temel sorumlusunun İsrail olduğunu dile getirdi. Sachs’a göre İsrail'in hedefi Ortadoğu'yu tamamen yeniden şekillendirmektir. İsrail'i eleştiren ya da desteklemeyen her hükümet veya devlet ABD’nin eliyle devrildi. Son yıllarda Lübnan, Irak, Libya, Somali, Sudan ve Suriye olmak üzere altı devlet ABD aracılığıyla İsrail projesi kapsamında devrildi ve istikrarsızlaştırıldı. Sachs'a göre Ortadoğu'da İngiltere, Fransa ve ABD gibi emperyalist devletlerin varlığı devam ettikçe bu bölgede barış olmayacak.

Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan da forumda yaptığı konuşmada Türkiye’nin dış politikasını anlattı ve diplomasiye büyük önem verdiklerini belirtti. Erdoğan'a göre Türkiye, yeni dünyada kendi kutbunu oluşturma yolunda ilerliyor ve herkesle dostça ve eşit ilişkiler kurmayı hedefliyor. Ancak baskı ve zulüm yolunu seçenlere asla boyun eğmeyeceğini ve hakları için mücadele edeceğini vurguladı. Erdoğan ayrıca Gazze'deki duruma geniş yer ayırdı, İsrail’i "terörist devlet" olarak tanımlayarak, Gazze’de çocuklar, kadınlar ve gazeteciler dahil birçok masumun acımasızca katledildiğini şiddetle kınadı.

Forumda yer alan pek çok siyasetçinin görüşleri ortak bir noktada birleşti: “Dünya siyasi sahnesinde canavarların dönemi başlıyor”. Uluslararası hukukun zayıfladığı, kanlı ve ticari savaşların arttığı, devletlerin sınırlarının istikrarsızlaştığı bu ortamda Türk dünyası iş birliğinin önemi daha önce hiç olmadığı kadar kritik hâle geldiği, birçok kişi ve özellikle Özbekistan temsilcisi tarafından özellikle vurgulandı.

Telegram’da «Zamin»i takip edin!