Son aylarda Özbekistan’ın ulusal para birimi olan söm’ün ABD dolarına karşı değer kazanması gözlemlenmektedir. Bu durum makroekonomik istikrarın bir göstergesi olarak değerlendirilebilse de, ihracat faaliyetinde bulunan işletmeler açısından bazı olumsuz sonuçlara yol açmaktadır. Aşağıda söm’ün güçlenmesinin ihracata nasıl etki edebileceği detaylı şekilde analiz edilmiştir.
1. Döviz kurundaki değişim sonucu ihracat gelirinin azalması
İhracatçılar ürünlerini genellikle ABD doları veya başka yabancı para birimleri üzerinden satarlar. Söm’ün değeri arttıkça, yabancı para cinsinden elde edilen gelir ulusal para birimiyle hesaplandığında azalır.
Örnek:
1 ABD Doları = 12.000 söm ise, 10.000 dolar = 120 milyon söm eder.
1 ABD Doları = 10.000 söm olursa, 10.000 dolar = 100 milyon söm eder.
Bu durumda ihracattan elde edilen gelir 20 milyon söm azalır. Uzun vadede bu eğilim, ihracatçıların kârlılığını azaltır ve yeni yatırımlardan vazgeçmelerine neden olabilir.
2. Uluslararası pazarda rekabet gücünün azalması
Ulusal para birimi güçlendiğinde, ihraç edilen ürünlerin fiyatı dolar cinsinden daha yüksek görünür. Sonuç olarak:
- Özbek ürünleri diğer ülkelerin daha ucuz alternatiflerine göre pahalı hale gelir.
- Fiyat hassasiyeti nedeniyle yabancı alıcılar Özbekistan’la ticaretten vazgeçip başka tedarikçilere yönelirler.
- Bu durum özellikle pamuk, tekstil ve gıda gibi fiyat rekabetinin yoğun olduğu sektörlerde faaliyet gösteren ihracatçılar için risklidir.
3. Üreticilere yönelik ekonomik baskının artması
İhracattan elde edilen gelir azalırken, üretim maliyetleri büyük ölçüde ulusal para birimiyle devam eder:
- Çalışan maaşları,
- Yerel hizmetler (elektrik, gaz, ulaşım),
- Vergi ve diğer zorunlu ödemeler.
Bu durumda ihracatçılar şu sorunlarla karşılaşır:
- Kârlılık düşer — kazanç azalır.
- Personel azaltılır veya maaş düşürme ihtiyacı doğar.
- Yatırım faaliyetleri yavaşlar; teknolojik yenilenme veya üretim genişlemesi ertelenir.
4. Pazardaki belirsizlik ve planlamadaki zorluklar
Döviz kurundaki ani değişiklikler, ihracatçılar için planlama ve risk yönetimi süreçlerini zorlaştırır:
- Uzun vadeli sözleşmeler yaparken daha temkinli davranılır.
- Fiyat belirlemede tereddüt yaşanır.
- Riskleri azaltma mekanizmalarına olan ihtiyaç artar; bu da ek finansal bilgi ve altyapı gerektirir.
İstikrarlı döviz kuru politikasının önemi
Söm’ün güçlenmesi elbette ithalatçılar için avantajlıdır: yabancı ürünler ucuzlar, iç enflasyon baskısı azalır. Ancak ihracata dayalı bir ekonomide bu durum şu sonuçlara yol açar:
- İhracat gelirinin azalması,
- Ürün rekabet gücünün düşmesi,
- Üreticilerin finansal baskı altına girmesi,
- Belirsizlik ve planlamadaki risklerin artması.
Bu nedenle, Özbekistan ihracat potansiyelini artırmak istiyorsa, döviz kuru politikası ihracatçıların çıkarlarını dikkate alacak şekilde yürütülmelidir. Aynı zamanda, ihracatçılara kur risklerini yönetme, rekabet gücünü koruma ve yeni pazarları keşfetme konusunda yardımcı mekanizmalar devreye alınmalıdır. Telegram’da «Zamin»i takip edin!
Ctrl
Enter
Bir Hata mı buldunuz?
İfadeyi seçin ve Ctrl+Enter tuşuna basın İlgili haberler
