Өзбекстан Орталық банкі орта мерзімді болашақта баға тұрақтылығына қауіп төндіретін негізгі факторларды анықтады. Бұл қауіптер жаһандық экономикалық жағдаймен және ішкі экономикалық процестермен байланысты деп бағаланды.
Негізгі қатерлер қатарында әлемдік базарда алтын бағасының төмендеуі, энергиямен қамтамасыз етудегі үзілістер мен мемлекеттік бюджет тапшылығының кеңеюі айтылды. 24 октябрь күні Орталық банк басқармасының төрағасы Тимур Ишметов 2026 жылға арналған ақша-несие саясатының негізгі бағыттары мен 2027-2028 жылдар кезеңіне арналған тұжырымдамалық жобаның негізгі аспектілерін ұсынды.
Әзірге бұл құжат жұртшылыққа ресми түрде жарияланбаған, бірақ негізгі параметрлер мен сценарийлер айтылды. Орталық банктің базалық сценарийі бойынша, әлемдік экономика қалыпты, бірақ тұрақсыз өсуді жалғастырады, алтын бағасы жоғары деңгейде сақталады және валюта нарығында күрт ауытқулар байқалмайды.
Ішкі нарықта жалпы сұраныс тұрақталып, несиелеу қарқыны қалыпқа түсіп, мемлекеттік бюджет тапшылығы жалпы ішкі өнімге шаққанда 3 пайыздан аспайды деп күтілуде. Болжам бойынша, осы жағдайда 2026 жылы нақты ЖІӨ өсімі 5,5-6,5 пайызды құрайды, ал келесі екі жылда 6-7 пайызға дейін жеделдейді.
Инфляция деңгейі 2026 жылдың соңына қарай 7 пайызға, 2027 жылы 5 пайыздық мақсатты көрсеткішке дейін төмендейді деп күтілуде. Бұл оптимистік болжам жекешелендіру үдерісінің жалғасуын, жеке және шетелдік инвестициялар ағынының тұрақтылығын және елеулі климаттық өзгерістердің болмауын ескереді.
Сонымен қатар, Орталық банк макроэкономикалық тұрақтылық пен инфляцияға әсер етуі мүмкін бірқатар шок сценарийлерін де талдады. Негізгі қауіптерге мыналар жатады:
- Сыртқы экономикалық қауіп-қатерлер: сауда серіктес елдердің валюталарының күрт құнсыздануы, алтын бағасының айтарлықтай төмендеуі және импортталатын азық-түлік өнімдерінің қымбаттауы.
- Ішкі фискалдық және инфрақұрылымдық проблемалар: мемлекеттік бюджет тапшылығының жоспарланған көрсеткіштерден асып кетуі, сондай-ақ электр энергиясын жеткізудегі жүйелі үзілістер.
- Климат және тұтыну факторлары: ауыл шаруашылығына теріс әсер етуі мүмкін қолайсыз ауа райы жағдайлары және жаңа несие мүмкіндіктері арқылы ынталандырылған тұтыну сұранысының күрт өсуі.
- Нормативтік өзгерістер: жалпы инфляция деңгейінен жоғары басқарылатын бағалардың күрт өсуі. Сонымен қатар, инфляцияның тезірек төмендеуіне ықпал ететін факторлар да бар.
Атап айтқанда, алтын бағасының күрт өсуі және жекешелендіру үдерістерінің жандануы елдегі инвестициялық және бәсекелестік ортаны жақсартуға қызмет етуі мүмкін. Тимур Ишметов мынаны ерекше атап өтті: егер шок сценарийлерінің бірі жүзеге асса, реттеуші ақша-несие саясаты құралдарының қатаңдығы мен қолданылу мерзіміне жедел түзетулер енгізуге дайын.
Алтын Өзбекстан экспортының негізгі бөлігін құрайды және оның бағасы мемлекеттік бюджет кірісіне және ұлттық валютаның тұрақтылығына тікелей әсер етеді. Мамандардың бағалауынша, елдің экспорттық кірісінің шамамен 38 пайызы бағалы металдардың үлесіне тиесілі.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
