O‘zbekiston Markaziy banki o‘rta muddatli istiqbolda narxlar barqarorligiga tahdid soluvchi asosiy omillarni aniqladi. Ushbu xavflar global iqtisodiy holat va ichki iqtisodiy jarayonlar bilan bog‘liq deb baholandi.
Asosiy tahdidlar qatorida jahon bozorida oltin narxining pasayishi, energiya ta’minotidagi uzilishlar va davlat byudjeti tanqisligining kengayishi keltirildi. 24 oktyabr kuni Markaziy bank boshqaruvi raisi Timur Ishmetov 2026 yil uchun pul-kredit siyosatining asosiy yo‘nalishlari hamda 2027-2028-yillar davri uchun konseptual loyihaning asosiy jihatlarini taqdim etdi.
Hozircha mazkur hujjat jamoatchilikka rasman e’lon qilinmagan, biroq asosiy parametr va ssenariylar ma’lum qilindi. Markaziy bankning bazaviy ssenariysiga ko‘ra, jahon iqtisodiyoti mo‘tadil, biroq barqaror bo‘lmagan o‘sishni davom ettiradi, oltin narxi yuqori darajada saqlanib qoladi va valyutalar bozorida keskin tebranishlar kuzatilmaydi.
Ichki bozorda esa umumiy talab barqarorlashishi, kreditlash sur’atlari me’yorlashishi va davlat byudjeti tanqisligi yalpi ichki mahsulotga nisbatan 3 foizdan oshmasligi kutilmoqda. Prognozlarga ko‘ra, ushbu sharoitda 2026-yilda real YAIMning o‘sishi 5,5–6,5 foizni tashkil etadi, keyingi ikki yilda esa 6–7 foizgacha tezlashadi.
Inflyatsiya darajasi esa 2026 yil oxiriga borib 7 foizga, 2027 yilda esa 5 foizlik maqsadli ko‘rsatkichga pasayishi kutilmoqda. Ushbu optimistik prognoz xususiylashuv jarayonining davom ettirilishi, xususiy va xorijiy investitsiyalar oqimining barqarorligi hamda jiddiy iqlimiy o‘zgarishlarning yo‘qligini hisobga oladi.
Shu bilan birga, Markaziy bank makroiqtisodiy barqarorlik va inflyatsiyaga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan bir qator shokli ssenariylarni ham tahlil qildi. Asosiy xavflar quyidagilardan iborat:
- Tashqi iqtisodiy tahdidlar: savdo hamkor mamlakatlar valyutalarining keskin qadrsizlanishi, oltin narxining sezilarli pasayishi va import qilinadigan oziq-ovqat mahsulotlarining qimmatlashishi.
- Ichki fiskal va infratuzilmaviy muammolar: davlat byudjeti tanqisligining rejalashtirilgan ko‘rsatkichlardan oshib ketishi, shuningdek, elektr energiyasi ta’minotidagi tizimli uzilishlar.
- Iqlim va iste’mol omillari: qishloq xo‘jaligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan noqulay ob-havo sharoitlari va yangi kredit imkoniyatlari orqali rag‘batlantirilgan iste’mol talabining keskin oshishi.
- Me’yoriy o‘zgarishlar: umumiy inflyatsiya darajasidan yuqori bo‘lgan boshqariladigan narxlarning keskin oshishi. Shu bilan birga, inflyatsiyaning tezroq pasayishiga yordam berishi mumkin bo‘lgan omillar ham mavjud.
Jumladan, oltin narxining keskin ko‘tarilishi va xususiylashtirish jarayonlarining faollashuvi mamlakatda investitsion va raqobat muhitini yaxshilashga xizmat qilishi mumkin. Timur Ishmetov shuni alohida ta’kidladi: agar shokli ssenariylardan biri amalga oshsa, regulyator pul-kredit siyosati vositalarining qat’iyligi va qo‘llanish muddatiga tezkor tuzatishlar kiritishga tayyor.
Oltin O‘zbekiston eksportining asosiy qismini tashkil qiladi va uning narxi davlat byudjeti daromadlari hamda milliy valyuta barqarorligiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Mutaxassislar bahosiga ko‘ra, mamlakat eksport daromadlarining taxminan 38 foizi aynan qimmatbaho metallar hissasiga to‘g‘ri keladi.
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
