Yapay zeka volkanik kül altında tarihi "okudu": Değerli bir el yazmasının yazarı tespit edildi

M.S. 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlaması, İtalya’nın antik Herculaneum şehrini külle kaplayarak birçok kültürel değeri yok etti. Yaklaşık iki bin yıl sonra bilim insanları tarihi bir dönüm noktasına ulaştı — ilk kez yanmış bir antik parşömenin yazarı ve eserin adı belirlendi.

Bu keşif, yapay zeka sayesinde mümkün oldu. Parşömenin, Epikürcü filozof Philodemos’a ait Kötülükler ve Onlara Karşı Gelen Erdemler Üzerine adlı felsefi bir risale olduğu ortaya çıktı.

El yazması, Herculaneum’daki antik bir villada — muhtemelen bir felsefe okuluna ya da zengin bir kişiye ait bir yapıda — bulundu. Zamanla Oxford’daki Bodleian Kütüphanesi’ne getirilen metin, aşırı kırılganlığı nedeniyle şimdiye kadar açılmadan saklanıyordu. Parşömene dokunmak bile tamamen parçalanmasına neden olabilirdi.

İşte böyle bir durumda modern teknolojiler devreye girdi — yapay zeka, yüksek çözünürlüklü X-ışını tomografisi ve 3D modelleme yöntemleri. Vesuvius Challenge projesi kapsamında uzmanlar, karbon mürekkebin mikroskobik izlerini analiz ederek parşömeni sanal ortamda “açmayı” başardılar.

Kentucky Üniversitesi bilim insanları tarafından geliştirilen Volume Cartographer yazılımı, harflerin ve satırların tanımlanmasında belirleyici rol oynadı. Bu araç, metnin her satırını sanal olarak yeniden oluşturup yorumlamayı sağladı.

Ortaya çıkan metin, Philodemos’un insanları kötülüklerden korumaya ve erdemli bir yaşam sürmeye teşvik eden bir felsefi rehberidir. İçeriğinde ahlaki temizlik, ölçülülük ve duyguların akılla yönetilmesi gibi konular işlenmektedir.

Araştırmacılar, bu teknolojik yöntemle Herculaneum kütüphanesindeki başka yanmış metinlerin de okunabileceğini umuyor. Şu anda onlarca benzer parşömen sırada bekliyor — her biri insanlık tarihine ışık tutabilecek potansiyele sahip.

Bilim ve teknolojinin baş döndürücü gelişimi, günümüz araştırmacılarına yalnızca geleceği şekillendirme değil, geçmişin gizemli sırlarını da ortaya çıkarma imkânı veriyor. Vezüv'ün külleri altındaki tarih artık konuşuyor — ve bu sözler ilham veriyor, öğretiyor ve düşündürüyor. Telegram’da «Zamin»i takip edin!