Orta Asya şehirlerindeki aşırı sıcaklar insan hayatını nasıl tehdit ediyor?

Dünya Bankası tarafından yakın zamanda yayımlanan analitik rapora göre, Orta Asya ve Avrupa'nın büyük şehirlerinde giderek artan sıcak hava dalgaları ciddi bir tehdit olarak kayda geçirildi. Raporda, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan şehirlerinde görülen anormal sıcaklıkların insan hayatına, iş gücü piyasalarına ve altyapıya geri dönülmez olumsuz etkiler yaptığı belirtildi, diye bildirdi worldbank.org.

Araştırmaya göre, Aşkabat şehrinde her yıl 100 bin kişide 25-28 kişi sıcaklıkla ilgili nedenlerle hayatını kaybediyor. Benzer trajik rakamlar Taşkent, Astana ve Bişkek'te de kaydedildi — bu şehirlerde her 100 bin kişide 19 ila 21 arasında ölüm yaşanıyor.

En endişe verici olan ise, bu rakamların gelecekte daha da kötüleşme ihtimali. 2090 yılına kadar, Taşkent ve Astana gibi büyük şehirlerde her yıl 10 bin ile 23 bin kişi sıcak nedeniyle hayatını kaybedebilir. Bu sayılar, tüm düzeylerdeki yetkililerin ciddi şekilde düşünmesini gerektiriyor.

Yalnızca 2023 yılında, ECA bölgesinde sıcaklık artışı nedeniyle 87 binden fazla tam zamanlı iş kaybedildi. Bu kayıplardan yaklaşık 22 bini Özbekistan’da, 18 bini ise Azerbaycan’da yaşandı. Bu da, sıcaklığın sadece sağlığa değil, ekonomiye de yıkıcı bir darbe indirdiğini gösteriyor.

Avrupa ve Orta Asya nüfusunun %70’inden fazlasının yaşadığı büyük şehirlerde, 2050 yılına kadar sıcak gün sayısının en az üç katına çıkması bekleniyor. Bazı şehirlerde bu sayı yılda 70 güne kadar ulaşabilir.

Raporda acil olarak uygulanması gereken önlemler sıralanmıştır. Bunlar arasında:

- şehirlerde ağaç dikimi ve yeşil alanların artırılması,
- binaların doğal serinletmeye uygun hale getirilmesi,
- sıcaklık riski konusunda erken uyarı sistemlerinin kurulması,
- sağlık sisteminin iyileştirilmesi,
- özel “serinleme merkezleri”nin kurulması,
- inşaatta ısıya dayanıklı malzemelerin kullanılması,
- altyapı planlamasında iklim değişikliği faktörlerinin dikkate alınması.

Ayrıca, Kırgızistan’da her yıl aşırı sıcaklıklar nedeniyle yaklaşık 200 km yol hasar görmekte. Bu durum sadece altyapıya değil, ekonomik faaliyetlere de engel olmakta çünkü onarım çalışmaları büyük harcamalar gerektiriyor ve ulaştırma lojistiğinde aksamalar yaşanıyor.

2050 yılına kadar, Aşkabat ve diğer sekiz ECA şehrinde sıcaklık nedeniyle yaşanacak ekonomik kayıpların GSYİH'nin %2’sini aşabileceği öngörülüyor. Bu durum devlet bütçesi, yatırım politikası ve sosyal istikrar üzerinde ciddi etkiler yaratabilir.

Bugünden gerekli adımlar atılmazsa, sıcaklık sadece küresel bir sorun değil, her birey için kişisel bir tehdit haline gelebilir. Harekete geçmek, yarını korumak demektir. Telegram’da «Zamin»i takip edin!