Yapay “yoldaşlar” — yakın ama tehlikeli: psikologlar YZ bağımlılığı konusunda uyarıyor

Son yıllarda yapay zeka (YZ), birçok kişi için sadece bir yardımcı değil, duygusal bir sohbet arkadaşı, hatta bazen “ideal bir partner” hâline geldi. İnsanlar chatbot’lara sırlarını anlatıyor, bazıları ise onları aşk nesnesi olarak görüyor. Ancak bu yakınlığın ardında ciddi riskler yatıyor.

“Şefkatli chatbot”un ardındaki tehlike
Trends in Cognitive Sciences dergisinde yayınlanan son araştırmaya göre, insanlar ve yapay zeka arasındaki duygusal bağ, zihinsel ve sosyal denge üzerinde ciddi etkiler yaratabilir. Missouri Bilim ve Teknoloji Üniversitesi psikologları, YZ ile uzun vadeli ilişkilerin insanların düşünme tarzı ve günlük yaşamlarına nasıl etki ettiğini inceledi.

“Yapay zekanın insan gibi iletişim kurabilmesi her zaman iyi bir şey değildir. Bu — yeni bir ‘Pandora’nın kutusu’,” diyor araştırmanın yazarlarından Daniel Shank.

Mükemmel sohbet arkadaşı — yanlış danışman olabilir
Chatbot’lar şefkati taklit eder, empatik yanıtlar verir, ancak bu güvenilirlik yanlış tavsiyelerle birlikte gelebilir. Araştırmalarda YZ’nin yanlış ilaç tavsiyelerinde bulunduğu, hatta intihara yol açtığı vakalar kaydedildi.

“Eğer YZ’nin her zaman doğru öneriler sunduğunu düşünürsek, yanlış bilgi verdiğinde bile ona inanabiliriz,” diyor Shank.

Sosyal ilişkilere darbe — görünmez yalnızlık
İnsanlar gerçek kişiler yerine “asla yargılamayan” YZ ile konuşmayı tercih etmeye başladı. Bu da şu olumsuz sonuçlara yol açıyor:

artmış sosyal izolasyon;
gerçek ilişkilerde gerçek dışı beklentiler;
insanlara güven eksikliği ve yalnızlık hissi.

Ayrıca YZ sürekli veri toplar. Bu kişisel veriler dolandırıcılık ya da manipülasyon için kullanılabilir.

“Gizli ajanlar” — kimse kontrol etmiyor
Sosyal medyada sohbetler görülebilir ve moderatörler denetleyebilir. Ancak YZ chatbot’ları gizli çalışır — bu da onları haberlerden ve gönderilerden daha etkili yapar. Bazı chatbot’lar komplo teorileri yayabilir, yanlış fikirleri teşvik edebilir veya “dostça” tehlikeli eylemlere yönlendirebilir.

Teknoloji değil, insan hissi öncelikli olmalı
Teknoloji hızla gelişiyor, ancak insanlar kişiliksiz makinelere duygusal bağlanmanın risklerini henüz tam anlamıyla kavrayamıyor. Bu durum sosyal kopukluk, psikolojik sorunlar ve ciddi sonuçlara yol açabilir.

Bilim insanları, YZ ile ilişkilerin psikolojisinin daha derinlemesine araştırılmasını ve etik ile yasal standartların oluşturulmasını öneriyor. Çünkü insan gibi görünen ama sorumluluk almayan makinelerin dünyası insan ruhuna kayıtsız kalmamalıdır.

Yapay Zeka Daniel Shank Chatbot Psikoloji Missouri Üniversitesi Haberler