Yanlışlıkla sağlıklı bacağını kesen cerrah, hastayı kaybetti

Fergana’da yaşanan ağır tıbbi hata birçok kişiyi dehşete düşürdü. Bir amputasyon işlemi sırasında doktor yanlışlıkla hastanın sağlıklı bacağını kesti ve bundan sonra kadının hayatını kurtarmak mümkün olmadı.

Bu olay doktor sorumluluğu, cerrahi standartlar ve hasta güvenliği konularını yeniden son derece keskin biçimde gündeme taşıdı. Bu küçük bir dikkatsizlik değil, karar zincirindeki ciddi bozulmaların ölümcül sonuca götürdüğü bir vakadır. Olay etrafındaki her ayrıntı kamuoyunu düşündürmektedir.

Mahkeme belgelerine göre hadise, Endokrinoloji Cumhuriyet Uzmanlaşmış Bilimsel-Uygulamalı Tıp Merkezinin Fergana şubesinde kayda olingan. Cerrahi bölüm başkanı görevini yürüten Abdubannop Madolimov sürecin merkezindeki kişi oldu ve daha sonra ceza davasında sanıkka aylandı.

Hasta Adinakhon Isomitdinova 18 Ekim 2024 günü çocukları tarafından kuruma getirildi. Ona dekompansasyon aşamasındaki ağır tip 2 diyabet, nöro-iskemik komplikasyonlar teşhisi konuldu. Tıbbi kayıtlarda ayrıca sol alt bacak bölgesinde amputasyon sonrası durum ve diz ekleminin parçalı kırığı kaydedildi.

O günlerde Madolimov resmen izindeydi. 9 Eylül–25 Ekim 2024 tarihleri arasında kendi hesabına iş izninde bulundu. Bölüm başkanlığı görevini geçici olarak D. Ravshanov yürüttü.

Bununla birlikte, izin resmi olarak sürmesine rağmen Madolimov’un 18 Ekim’de iş sürecine müdahil olduğu bildirildi. Geçici yöneticiyi deneyimsiz olarak niteledi ve hastanın tedavi planı ile cerrahi hazırlığından onu uzaklaştırdı. Bu eylemler resmî yetki sınırlarının aşılması olarak değerlendirildi.

Ardından hastanın hayatı ve sağlığını ciddi riske atan aceleci bir amputasyon planı hazırladı. Planın yeterli tıbbi göstergelere dayanmadığı ileri sürülüyor. Tıbbi dosyada bu planın geçici bölüm başkanının adıyla kaydedilmesi durumu daha da karmaşıklaştırdı.

Cerrahi müdahale 19 Ekim 2024’te yapıldı. Ameliyat ekibinin Madolimov tarafından bizzat seçildiği vurgulanıyor. Tam tıbbi uzmanlığı olmayan bir öğrencinin bile katıldığı kaydedildi.

Operasyon sırasında en trajik hata meydana geldi. Hastanın hastalık komplikasyonu bulunmayan sağ bacağı uyluk seviyesinden amputasyon qilindi. Başlangıçta belirtilen sol bacağa ilişkin işlemler ise daha sonra adeta gözkararı gerçekleştirildi.

Yani tek bir ameliyat içinde ağır çift taraflı amputasyon yapıldı. Bir taraf tıbbi gereklilik açısından tartışmalıydı. Diğer taraf ise tamamen sağlıklı bir uzuv segmentiydi. Bu iki müdahale birlikte hastanın vücuduna muazzam bir yük bindirdi.

Sağlıklı bir uzvun yanlışlıkla kesilmesi tıbbi uygulamada en ağır hatalardan biri sayılır. Böyle durumları önlemek için birçok ülkede klinik düzeyden ulusal düzenlemelere kadar özel güvenlik protokolleri geliştirilmiştir. Ameliyat öncesi “doğru hasta, doğru uzuv, doğru taraf” gibi standart kontrol listeleri uygulanır.

Bu kontroller tam yapılmazsa sonuç ölümcül olabilir. Bu davada kontrol aşamalarının ne ölçüde yerine getirildiği büyük bir soru olarak duruyor. Mahkeme sürecinde de bu noktanın tartışmanın merkezinde olduğu belirtiliyor.

Operasyondan sonra hastanın durumu kötüleşti. Vücut aynı anda iki büyük cerrahi travma geçirdi. Diyabet zemininde iyileşme zaten güçtür.

Çok geçmeden, 7 Kasım 2024’te hasta vefat etti. Resmî belgelerde ağır cerrahi girişimin ve sağlıklı uzvun yanlış amputasyonunun ölümde etkili olduğu kaydedildiği ifade ediliyor. Bu durum olayı ceza soruşturması düzlemine taşıdı.

6 Mayıs 2025’te Kuva ilçe ceza mahkemesi hüküm chiqardi. Abdubannop Madolimov, Ceza Kanunu’nun 116. maddesi 3. fıkrası uyarınca (ağır sonuçlara yol açan mesleki görevlerin gereği gibi yerine getirilmemesi) suçlu deb topildi.

Mahkeme, Ceza Kanunu’nun 45. maddesi hükümlerini uygulayarak ceza tayin etdi. Madolimov 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Ayrıca 3 yıl süreyle sağlık sistemi içinde yöneticilik ve hekimlik görevlerinde bulunma hakkından mahrum edildi.

Maddi yaptırımlar da belgilandi. Mahkeme, mağdurun yasal temsilcisine 27 milyon 806 bin som maddi zarar tazmini ödenmesine karar berdi. Ek olarak 80 milyon som manevi tazminat da hüküm qilindi.

Sanık mahkeme kararını kabul etmadi. Madolimov temyiz dilekçesinde eylemlerinde suç unsuru olmadığını ve hastanın ölümünün yapılan işlemlerle doğrudan bağlantılı bulunmadığını ileri sürdü.

Mağdur tarafı ise tazminatın artırılmasını talep qıldı. İtirazda maddi zararın 28 milyon 995 bin soma yükseltilmesi ve manevi zararın 350 milyon som olarak belirlenmesi istaldi.

İstinaf mahkemesi davayı ko‘rib chiqdi. Yargı heyeti ilk derece hükmünü değiştirmeden bıraktı. Her iki tarafın şikayetleri redd edildi.

Böylece ilk derece mahkemesinin belirlediği ceza yürürlükte kaldı: 4 yıllık hapis ve 3 yıllık mesleki kısıtlama aynen devam ediyor. Tazminat tutarları da başlangıçta kabul edilgen şekliyle qoldi.

Dava kamuoyunda geniş tartışmalarga sabab oldu. İnsanlar “Nasıl olur da sağlıklı bir bacak amputasyon qilinadi?” diye soruyor. Uzmanlar ise protokollerin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Cerrahi ekip işidir. Her bir üye — anesteziyolog, asistan, hemşire, “rombik tekshiruvchi” (kontrol) — rolünü kesinlikle yerine getirmelidir. Tarafın fiziksel olarak işaretlenmesi gibi basit adımlar büyük trajedileri önleyebilir.

İzin dönemindeki yetkiler meselesi de önemli bir ders olarak kaldı. Resmen görev dışı olan bir yöneticinin tıbbi kararlara müdahalesi ne ölçüde yasaldır? Bu sorunun yanıtı sistemli analiz gerektirir. Kurumların iç düzenlemelerini yeniden gözden geçirmesi gerekebilir.

Hasta güvenliği yalnızca teknik ustalıkla sınırlı değildir. İşyeri kültürü, hiyerarşi, itiraz edebilme imkânı, belgelerde şeffaflık — hepsi belirleyici etkenlerdir. Asistan “bu taraf değil” diyemezse sistem işlemez.

Diyabetli hastalar özellikle risklidir. Dolaşım bozukluğu, yavaş yara iyileşmesi, yüksek enfeksiyon riski dikkat ister. Amputasyon gibi radikal önlemler büyük bir tıbbi konsilyumdan sonra uygulanmalıdır.

Gerçek klinik uygulamada amputasyon öncesi görüntüleme yöntemleri, laboratuvar değerleri, enfeksiyon düzeyi ve revaskülarizasyon seçenekleri değerlendirilir. Uzvun kurtarılma şansı var mı yok mu sorusuna yanıt aranır. Buna multidisipliner bir ekip katılır.

Bu olayda böyle kapsamlı bir değerlendirmenin ne kadar yapıldığı belirsiz. Mahkeme dosyaları klinik ayrıntıları her zaman bütünüyle yansıtmaz. Resmî kaynaklarda ek tıbbi ekspertiz raporlarının tam metni yayımlanmadığından bazı noktalar açık kalmaktadır.

Yanlış taraf amputasyonu tıbbi literatürde nadir, fakat yakından izlenen hata kategorisidir. Buna “asla olmamalı olayı” (never event) denir; yani hiç gerçekleşmemesi gereken durumlar.

Böyle bir never event meydana geldiğinde klinikler genellikle iç soruşturma yürütür. Neden zinciri analiz edilir. Kontrolün hangi aşamada koptuğu ortaya konur.

Bu tür analizler tekrarların önüne geçmeye yardımcı olur. İşaretleme, kesi öncesi “time-out”, sözlü ekip onayı genişletilir. Kaytlarga elektronik imzalar eklenebilir.

Hastalar ve yakınları için belgelerin anlaşılır biçimde açıklanması da çok önemlidir. Hangi bacağın ameliyat edileceği, neden, hangi risklerin bulunduğu — hepsi açıkça söylenmelidir. Yazılı aydınlatılmış onam bunun içindir.

Onam formunda “sol bacak” yazıyorsa, “sağ bacak” üzerinde işlem yapmak için son derece güçlü bir gerekçe gerekir. Bu gerekçe klinik kayıtlarda yer almıyorsa sorumluluk kaçınılmazdır. Muhtemelen mahkeme bu hususları dikkate aldı.

Katılımcı uzmanların bulunmadığı yönündeki bilgiler de endişe vericidir. Amputasyon çok aşamalı ve koordinasyon gerektiren bir ameliyattır. Kararlar tek başına ve aceleyle alındığında risk artar.

Öğrenci katılımı bazı öğretim durumlarında mümkündür. Ancak ağır durumdaki bir hastada, uygun rıza ve denetim olmadan bu son derece tartışmalı bir uygulamadır. Bu nokta da mahkeme tartışmalarında gündeme geldi.

Davannn hukuki sonucu sağlık çalışanlarına bir uyarı olarak görülüyor. Mesleki dürüstlük ve protokollere sadakat kişisel deneyimden üstün olmalıdır. Aksi halde hukuki sonuçlar çok ağır olabilir.

Tıbbi hataların gizlenmesi eğilimi üzerine de konuşuluyor. Şeffaflık arttıkça güven artar. Güven olmadığında yorumlar, söylentiler ve şüpheler çoğalır.

Merkez yönetiminin ilerleyen dönemde iç denetim yapacağı yönünde görüşler var, ancak resmen doğrulanmadı. Eğer yapılırsa sonuçlar sistemsel reformlara itki verebilir. Personel için ek eğitim kursları düzenlenmesi olasılığı da dillendiriliyor.

Hasta güvenliği alanında dijital çözümler giderek yaygınlaşıyor: kimlik bileklikleri, barkod tarayıcıları, elektronik dosyada taraf işareti — hepsi hataları azaltır. Projeler aşamalı uygulanır ve sonuçlar izlenir.

Sağlık kurumlarında stres, iş yükü ve biriken yorgunluk yüksektir. Yorgunluk arttıkça hata olasılığı yükselir. Nöbet düzenlemelerine uymak da güvenlik sisteminin bir parçasıdır.

Bu dava eğitim süreçlerinde örnek vaka olarak incelenebilir. Asistan ve uzmanlık öğrencileri klinik kararların gerçek sonuçlarını görür. Bu, daha bilinçli karar veren bir kuşağın oluşmasına katkı sağlar.

Hasta ailesi için bu trajedi silinmez bir hatıraya dönüştü. Onlar adaleti yalnız maddi değil, manevi tazminat yoluyla da aradılar. Mahkeme taleplerinin bir kısmını dikkate aldı.

Bununla birlikte, başlangıçta istenene kıyasla daha düşük manevi tazminat bazı gözlemcileri tatmin etmedi. Miktarın temyizde artırılmasının istenmesi boşuna değildi. Ancak ikinci derece mahkemesi bu talebi kabul etmedi.

Geçerli hüküm yürürlükte. Sonraki aşamada temyiz üstü (kassasiya) ya da başka hukukî yollar kullanılacak mı bilinmiyor. Resmî bilgi gelmedikçe sadece tahminlerle yetinilebilir.

Olay, doktor-hasta ilişkilerinde güvenin yeniden inşası gerektiğini gösterdi. Her iki taraf da netliğe dayanmalı: doktor doğrulanmış protokollere, hasta açık bilgiye. Bunlar olmazsa çatışmalar doğar.

Gelecekte ameliyat öncesi taraf işaretleme ritüelinin zorunlu hale getirilmesi önerilebilir. Amputasyon öncesi görüşmelerin video kaydı alınması da tartışılıyor. Uygun sonuç verirse diğer kurumlara da yayılabilir.

Tıpta “insan faktörünü” sıfıra indirmek imkânsızdır. Ama risk en aza indirilebilir. Standartlar bunun için vardır.

Fergana’daki bu trajedi bize bunu en ağır şekilde hatırlattı. Tek bir karar, tek bir imza, tek bir kontrol edilmemiş protokol — ve bir ailenin kaderi değişti. Her cerrah bunu unutmamalıdır. Telegram’da «Zamin»i takip edin!