Rusya ve Çin Arasındaki Silah Ticareti Neden Azaldı?

^{Fotoğraf: Getty Images}
Son yıllarda Rusya'dan Çin'e yapılan silah sevkiyatlarında belirgin bir düşüş yaşandı. ChinaPower analiz merkezinin verilerine göre, 2009'dan 2023'e kadar Çin'in silah ithalatı önceki 15 yıllık döneme kıyasla %40 azaldı. Bu ithalatta Rusya'nın payı ise %85'ten %68'e geriledi. Bu değişimin sebepleri arasında sadece Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı değil, aynı zamanda Çin'in Rus silah sistemlerini kopyalaması ve entelektüel mülkiyeti geniş çapta ihlal etmesi de gösteriliyor.

Analistlere göre, son 20 yıl içinde Çin tarafından Rus savunma sanayine, özellikle havacılık ve uzay teknolojilerine yönelik en az 21 casusluk ve hacker saldırısı kaydedildi. Örneğin, 2004 yılında yedi Rus vatandaşı, gizli havacılık ve uydu geliştirme bilgilerini Çin'e aktarmaktan suçlu bulunmuştu. 2021-2023 yılları arasında ise havacılık ve lazer teknolojileri ile ilgili bilgilerin sızdırıldığı dört ayrı vaka daha tespit edildi.

Ancak casusluk, sorunun sadece bir kısmını oluşturuyor. Çin, Rusya ile yaptığı lisans anlaşmalarını düzenli olarak ihlal ederek silahları kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayıp kopyalıyor. Örneğin, Çin'in J-11 savaş uçağı Rusya'nın Su-27'sinden, HQ-9 hava savunma füze sistemi ise Rus S-300 sisteminden kopyalandı.

2019 yılında Rus devlet şirketi Rostec, Çin tarafından 17 yıl içinde 500'den fazla yasadışı silah kopyalama vakası tespit ettiğini duyurdu. Rostec, Çin'i uçak motorları, Sukhoi uçakları, deniz üslerinde kullanılan savaş uçakları, hava savunma sistemleri ve Pantsir hava savunma füze sistemlerinin yasadışı analoglarını üretmekle suçladı.

Çin, bu teknolojileri elde ettikten sonra Rusya'dan silah alımlarını ciddi ölçüde azalttı ve kendi askeri teknolojilerini üretmeye başladı. Ancak havacılık motorları konusunda Rusya'ya bağımlılık devam ediyor. 2017-2023 yılları arasında Çin'in ithal ettiği silahların neredeyse yarısını motorlar oluşturdu ve bunların büyük kısmı Rusya'dan temin edildi.

Bugün iki ülke arasındaki askeri ilişkiler değişiyor: Rusya, Çin'i giderek daha fazla yedek parça ve teknoloji tedarikçisi olarak görmeye başladı. ABD Ulusal İstihbarat Müdürlüğü'nün verilerine göre, Çin'in devlet savunma şirketleri Rusya'ya yarı iletkenler, drone'lar, savaş uçağı yedek parçaları ve elektronik harp ekipmanları gibi çift kullanımlı ürünleri sağlamaya devam ediyor.

Özellikle sayısal program kontrollü (CNC) makineler askeri teçhizat üretimi için büyük önem taşıyor. Ocak 2022'den Temmuz 2023'e kadar Çin'den Rusya'ya yapılan CNC makinesi ihracatı neredeyse 10 kat artarak aylık 7 milyar dolardan 68 milyar dolara ulaştı. Çin tarafı ise Rusya'ya silah sevkiyatı yaptığı iddialarını kesin bir dille reddediyor. Ancak mevcut veriler ve analizler aksini gösteriyor. İlginç olan ise Rusya'nın artık Çin'i temel parça tedarikçisi olarak görmeye başlamasıdır.

Orta Asya İçin Ders: Teknoloji Dış Bağımlılığı Azaltmalıdır

Bu durum, sadece Rusya-Çin ilişkileri için değil, diğer ülkeler için de bir uyarı niteliğindedir. Teknolojik koruma, entelektüel mülkiyetin dikkatli bir şekilde korunması ve gerçek stratejik çıkarların derinlemesine analiz edilmesi gerekmektedir.

Sizce Çin, silahları kopyalayarak bir süper güç haline mi geliyor? Rusya ise artık bir ortak olmaktan çıkıp araca mı dönüşüyor? Telegram’da «Zamin»i takip edin!