ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının bir sonraki aşaması artık ürünler değil, insan sermayesi – mühendisler, teknoloji uzmanları ve yapay zeka alanındaki bilim insanları – üzerindeki kontrol olabilir. Bu gerilim yakın zamanda yeniden gündeme geldi: iPhone üreticisi Foxconn, Hindistan’da görev yapan yüzlerce Çinli mühendis ve teknisyeni ülkeye dönmeye çağırdı.
2 Temmuz tarihli Bloomberg haberine göre, bu karar Çinli yetkililerin bilgi ve teknolojinin yurtdışına akışını sınırlamaya yönelik stratejisinin bir parçası olabilir. Ocak ayında Pekin’in yerel yönetimlere ve düzenleyici kurumlara, Hindistan ve Güneydoğu Asya’ya teknoloji ihracatı ve çalışma konusunda sözlü talimat verdiği bildirildi.
Bu durum, Apple gibi şirketler için ciddi bir sorun oluşturuyor. Apple, üretim zincirlerini Çin'den Hindistan ve Vietnam’a taşıyarak tarife ve jeopolitik riskleri azaltmaya çalışıyor. Apple CEO’su Tim Cook’a göre, 2025 yılının üçüncü çeyreğine kadar ABD’ye ihraç edilen ürünlerin “büyük kısmı” Çin dışındaki, özellikle Hindistan ve Vietnam’daki tesislerde üretilecek.
Ancak bu taşıma süreci Çin ekonomisi için açıkça acı verici olacak. Apple, Çin’de yaklaşık 5 milyon iş imkânı yaratmış durumda ve bunların yarısı üretim sektöründe. Foxconn ve diğer üreticilerin çalışanlarını yurtdışına göndermesine engel koymak kısa vadede avantajlı görünse de, uzun vadede Hindistan’ın teknolojik ve diplomatik baskılar gibi karşı önlemleri artırması mümkün.
Daha da tehlikeli olan yön ise teknolojik bilginin küresel hareketine yönelik kısıtlamalardır. Çin, nadir toprak elementleri pazarında dünya lideri konumunda kalmaya devam ediyor. Bu materyaller, yapay zeka, elektrikli araçlar ve modern askeri teknolojilerin üretiminde hayati öneme sahip. Pekin’in bazı teknolojilerin ihracatını tamamen yasakladığı zaten biliniyor. Ayrıca, Çin hükümeti teknik bilgiye sahip uzmanların bir listesini hazırlıyor ve onların yurtdışına çıkışını kısıtlıyor.
Yapay zeka alanında da ihtiyatlılık artıyor. Mart ayında The Information’a göre, Pekin merkezli DeepSeek girişiminin bazı çalışanlarına yurtdışına çıkış yasağı getirildi. Bu, Çin’in kendi uzmanlarını elde tutma ve bilginin yurtdışına çıkışını engelleme konusuna ciddi yaklaştığını gösteriyor. Özellikle Meta ve diğer Silikon Vadisi şirketlerinde çalışan Çinli AI uzmanları Pekin için büyük stratejik değer taşıyor.
Bu yöntem yeni değil – Çin, her zaman başka ülkelerden, özellikle Tayvan’dan nitelikli uzmanları çekmeye çalışmıştır. Örneğin, ünlü çip mühendisi Liang Mong Song, 2017 yılında TSMC’den ayrılarak Şanghay merkezli SMIC şirketinin başına geçti. Bu tür örnekler, Çin’in küresel yetenek yarışına aktif olarak katıldığını gösteriyor.
Sonuç olarak, dünya artık yalnızca ürünler için değil, bilgi, yenilik ve entelektüel kapasite için de küresel bir “soğuk savaş”a girmektedir. Çin ile ABD arasındaki bu yeni cephe – “yetenek savaşı” – önümüzdeki yıllarda küresel teknoloji rekabetinin en önemli cephesi haline gelebilir. Telegram’da «Zamin»i takip edin!
Ctrl
Enter
Bir Hata mı buldunuz?
İfadeyi seçin ve Ctrl+Enter tuşuna basın İlgili haberler
