Ev yapımı buzdolabı: Kandahar sürücülerinin yaratıcı buluşu

Kandahar şehrinden gelen bir videoröportaj, dünya internet alanında büyük ilgi uyandırdı — bu sefer konu, Afgan taksi şoförleri tarafından sıcak ve kuru iklime karşı geliştirilen nadir ve yaratıcı bir çözüm hakkında.

Yeni teknolojiler olmadan, karmaşık klimalar olmadan, hatta sürekli elektrik temini bulunmayan bir ortamda bile insan zekâsı ve pratik düşünce üstünlüğünü ortaya koyuyor. Afganistan’ın güneyindeki Kandahar şehrinde sıcaklık düzenli olarak 40°C (104°F) derecenin üzerine çıkıyor. Bu en sıcak günlerde, taksi şoförleri tarafından yapılan farklı hava soğutma sistemleri insanları şaşkına çeviriyor.

Asfaltla dolu sokaklarda hareket eden sarı taksilerin üst kısmına, ilginç, fıçı (barrel) şeklindeki cihazlar yerleştirilmiş. Bunlara benzeyen klimalar piyasada bulunmuyor. Ancak şoförlerin söylediklerine göre bu basit ve ekonomik çözüm, sıradan araç klimalarından bile daha etkili.

AFP haber ajansına röportaj veren Abdul Bari adlı şoför şöyle diyor:
"Bu el yapımı soğutucu, yerleşik klimadan daha iyi. Klima sadece ön tarafı soğutuyor. Ama bu cihaz, havayı tüm kabine eşit şekilde yayıyor."

Videodaki görüntülerde Abdul Bari’nin, soğutucunun hava çıkış borusunu taksi camına bantla sabitlediği, yardımcısının ise cihazın gövdesini aracın üstüne monte ettiği görülüyor. Bu soğutma sistemi suyla çalışıyor. Günde iki kez su eklenmesi gerekiyor.

"Biraz zahmeti var ama benim için iyi çalışıyor," diyor.

Birkaç yıldır bu tür çözümleri kullanan Gul Muhammed adlı başka bir şoför şöyle diyor:
"Araçların kendi klimaları çalışmıyordu. Tamir çok pahalıydı. Bu yüzden bir teknisyene özel bir soğutma cihazı yaptırdım."

Onun dediğine göre, böyle bir cihazı yaptırmak 3.000 Afgani’ye ($43) mal olmuş. Bu da çoğu şoför için oldukça ucuz ve kullanışlı kabul ediliyor.

Yolcular da bu yöntemleri memnuniyetle karşılıyor. 19 yaşındaki bir yolcu olan Norullah şöyle dedi:
"Eğer kabinde soğutucu yoksa, çok zor oluyor. Hatta yanımda her zaman sıcağa karşı ilaç taşıyorum. Geçenlerde sıcaktan hasta olup serum taktırdım."

Bu yıl Nisan’dan Haziran’a kadar Afganistan’da en sıcak bahar kaydedildi. Aynı zamanda ülke genelinde ciddi bir kuraklık yayılıyor. Bu durum tarımı, hayvancılığı ve kırsal halkın yaşamını olumsuz etkiliyor.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre mevcut iklim değişikliği, Afganistan’daki insani krizi daha da derinleştiriyor.

Belirtmek gerekir ki, Afganistan 2021 yılı Ağustos ayından itibaren — Taliban’ın iktidara gelmesinden sonra — BM’nin iklim değişikliği müzakerelerinin dışında bırakıldı. Bu da ülke halkını uluslararası yardımdan uzaklaştırıyor.

Buna rağmen, Afgan halkının bu tür yaratıcı yaklaşımları, zor koşullarda bile insan aklının gücünü ve umutla yaşama yeteneğini gösteriyor. Kandaharlı şoförlerin su ve hortumla yaptığı "el yapımı klimalar", sadece serinlik değil, aynı zamanda geleceğe olan inancın bir sembolüne dönüşüyor.

Bu sorunlar ve çözümler söz konusu olduğunda, Afgan halkı bir kez daha dünyaya — bir yandan iklim değişikliği gibi küresel sorunlarla karşı karşıya olduklarını, diğer yandan ise kendi çözümlerini üretme yeteneğine sahip olduklarını — göstermektedir.

Son olarak şunu söyleyebiliriz: Basit bir fıçı ve suyla yapılan bir cihaz bile, eğer zekâ ve emekle yapılırsa, binlerce dolarlık teknolojilere denk olabilir. Telegram’da «Zamin»i takip edin!