Özel borç, yani bank sistemi dışındaki finansman şekli, 2008-2009 yıllarındaki finansal kriz sonrası küresel çapta hızlı bir şekilde gelişerek küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için önemli bir kaynak haline geldi. Bu finansman türü, bankalar için risk derecesi yüksek olan ya da kamu borç piyasalarına erişimi olmayan işletmelere borç sağlama imkânı sunmaktadır.
Küresel ölçekte bu sektörün büyüklüğünün 2025 yılında 1,2 trilyon dolara ulaşması ve 2029 itibarıyla 5 trilyon dolara ulaşması beklenmektedir. Özbekistan'da finans sistemi ağırlıklı olarak bankacılık sektörüne dayalı olup, 2024 yılı sonu itibarıyla tüm varlıkların %94,9'u bankalara ait olacaktır. Devlet bankaları ise bu payın %65,4'ünü oluşturmaktadır.
Dünya Bankası verilerine göre, Özbekistan'da özel sektörün iç kredi hacminin gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranı 2024 yılında %33,2 seviyesindedir, bu da bölgedeki birçok komşu ülkeden daha yüksektir. Ancak, devlet işletmeleri ve stratejik projelere öncelik verilmesi, özel işletmeler için finansman imkânlarını sınırlamaktadır.
Bu nedenle, özel borç piyasası Özbekistan'da önemli bir finansal kaynak haline gelebilir. Bu süreçte, alacaklıların haklarını garanti altına almak, mevzuatı geliştirmek ve yeni mekanizmalar oluşturmak büyük önem taşımaktadır.
Uluslararası finansal kuruluşlar, özellikle Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Uluslararası Finans Kurumu (IFC) ve Asya Kalkınma Bankası (ADB), özel borç piyasasının geliştirilmesinde ve sermaye sağlamanın yanı sıra risk yönetimi ile standartların uygulanmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Özbekistan'daki mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler (MKOBİ) kendine özgü finansal ihtiyaçlarla karşı karşıya olup, bu piyasanın gelişimi onlar için önemli bir finansal kaynak oluşturacaktır. 2024 yılında MKOBİ'ler ülke GSYİH'sinin %50'sinden fazlasını oluşturmakta ve toplam istihdamda %74,5 paya sahiptir.
Ayrıca kamu-özel ortaklığı (KÖO) projeleri, özel borca olan talebi artırmaya katkıda bulunabilir. 2024 yılı sonu itibarıyla Özbekistan'daki KÖO portföyü 31,1 milyar dolara ulaşmıştır. Ulaşım, enerji, kamu hizmetleri, eğitim ve sağlık gibi sektörlerdeki projeler, özel borç araçlarını çekmek için büyük fırsatlar sunmaktadır.
Sonuç olarak, özel borç piyasası, Özbekistan'ın finansal sistemini çeşitlendirmede ve reel sektörü finanse etmede önemli bir rol oynayabilir. Bu süreçte uluslararası finansal kuruluşların desteği, mevzuatın geliştirilmesi ve kurumsal yönetim standartlarının yükseltilmesi, başarıya ulaşmada ve ekonomiyi daha da geliştirmede kritik faktörler arasında yer almaktadır.
“Zamin”i Telegram'da okuyun!
Меҳмон grubundaki ziyaretçiler bu yayına yorum yapamaz.
