Орталық Қарақұмда жарты ғасырдан астам уақыт бойы тоқтаусыз жанып жатқан әйгілі "Дарбаза" газ кратерін жою бойынша практикалық шешім әзірленді. Бұл туралы "Түрікменгаз" мемлекеттік концерні жанындағы Табиғи газ ғылыми-зерттеу институтының мамандары мәлімдеді. Жаңалыққа сәйкес, мәселені шешу жаңа ұңғыма бұрғылау және газ ағындарын қайта бағыттау арқылы жүзеге асырылуы жоспарлануда.
Айтуынша, мамандар аумақтың геологиялық құрылымы мен гидродинамикалық жағдайын терең талдай отырып, Чалжулба кен орнында арнайы пайдалану бағалау ұңғымасын бұрғылауды ұсынған. Бұл тәсіл газ кен орындарындағы ең сыйымды қабаттардан газды қарқынды алуға мүмкіндік береді. Нәтижесінде газдың табиғи сүзілу ағындары өзгеріп, негізгі бөлігі кратерге қарай емес, жаңа ұңғымалар арқылы шығарылады деп күтілуде. Бұл кратерге шыққан жанатын газдың көлемін айтарлықтай азайтуы мүмкін.
Жанып жатқан кратер Ашхабадтан шамамен 260 шақырым солтүстікте, Дарвоза ауылының маңында орналасқан. Ол 1963 жылы (кейбір деректер бойынша 1971 жылы) газ кен орнын зерттеу кезінде геологиялық апат нәтижесінде пайда болған. Ұңғыма бұрғылау кезінде үлкен бос кеңістікке тап болып, жердің жоғарғы қабаттары мен бұрғылау жабдықтары құлаған. Пайда болған үлкен тесіктен табиғи газ ағып шыға бастады.
Адамдар мен жануарлар уланып қалмас үшін сол кезде газ әдейі жағылған. Жоспар бойынша газ бірнеше күнде бітуі керек еді. Бірақ кен көп қабатты болғандықтан, жану тоқтаған жоқ және ол әлі де жалғасуда. Кратердің диаметрі шамамен 60 метр, ал тереңдігі 20 метрге жуық. Ресми дереккөздерде ол "Қарақұм шуағы," ал халық арасында "Тозақ қақпасы" деген атпен танымал болып, жылдар бойы туристерді өзіне тартатын көрікті орынға айналды.
Түрікменстан басшылығы бұл мәселеге бірнеше рет назар аударған. Атап айтқанда, 2010 жылы елдің сол кездегі президенті Гурбангулы Бердімұхамедов кратердің жануы жақын маңдағы газ қорларын игеруге кедергі келтірмеуі керек екенін айтып, оны сөндіру туралы тапсырма берген. 2022 жылы бұл талап тағы қайталанды. Мемлекет басшысы жер асты газының орынсыз жануы экологиялық жағдайға және халықтың денсаулығына кері әсерін тигізетінін, сондай-ақ экспорттауға болатын құнды ресурстың ысырап болып жатқанын ашық айтқан болатын.
Жаңадан әзірленген ғылыми шешім осы мәселелерді шешуге бағытталған, егер ол іс жүзінде өзін ақтайтын болса, ондаған жылдарға созылған "Қақпа" кратерінің бақылаусыз жануы ақыры тоқтауы мүмкін. Бұл экологиялық және экономикалық тұрғыдан маңызды қадам болады деп күтілуде.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
«Меҳмон» тобындағы келушілер бұл жарияланымға пікір қалдыра алмайды.
