2026 жылдың 29 қаңтарынан бастап Қазақстанның қаржы мекемелері тұтынушылық несиелерді беру кезінде клиенттермен жаңа форматта жұмыс істеуге көшеді. Республика Ұлттық банкі халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру және қарыз алушылардың құқықтарын қорғауға бағытталған бірнеше өзгерістерді бекітті.
Негізгі жаңалықтардың бірі — азаматтарға несие міндеттемелерімен байланысты барлық тәуекелдерді егжей-тегжейлі көрсететін арнайы тізім (чек-лист) ұсыну міндеттемесінің енгізілуі болады. Бұл құқықтық өзгеріс 2025 жылғы 28 қазанда Әділет министрлігінде тіркелген, ал коммерциялық банктердің қызметіне қатысты ең төменгі талаптарды айтарлықтай қайта қарауды көздейді.
Реформаның негізгі мақсаты — жеке тұлғалардың несие алу процесін барынша ашық әрі саналы ету. Ұлттық банк басшылығының пікірінше, стандартталған тәуекелдер тізімін (чек-лист) енгізу азаматтарға несие шартын жасаспас бұрын әлдеқайда мұқият әрі саналы шешім қабылдауға мүмкіндік береді.
Ағымдағы жылдың тамыз айында қоғамдық талқылаудан өткен құжат жобасы тізім үшін төрт маңызды тезисті белгілейді. Қарыз алушы келесідей тармақтарды түсінгенін қолтаңбасымен растауы тиіс: - “Несие — бұл шығын”; - “Мен несие төлеу кестесімен мұқият таныстым”; - “Менің табысым несие төлемдерін төлеуге жеткілікті”; - “Мен несие төлемдерін кешіктіру салдарынан хабардармын”.
Жаңа ережелердің ерекше назары цифрлық банк қызметтеріне бағытталған. Мобильдік қосымшалар немесе веб-сайттар арқылы несие рәсімдегенде, клиенттің қандай да бір шартқа автоматты түрде келісімін білдіретін алдын ала қойылған белгілер мен өзге де элементтерді қолдануға қатаң тыйым салынады.
Бұдан бөлек, банктерге несиенің негізгі параметрлері — сома, пайыздық мөлшерлеме және мерзім туралы мәліметтерді онлайн нысандарда алдын ала толтыру шектеледі. “Бұл клиенттерге банк қызметтерін пайдалану кезінде шешім қабылдау еркіндігін қамтамасыз етеді, шарттардың жариялығын арттырады әрі болашақта банктер мен клиенттер арасында келіспеушіліктердің алдын алады”, — деп атап өтті реттеушінің баспасөз қызметі.
Сонымен қатар, әрбір банкте несие шарттарын қайта рәсімдеу тәртібі болуы тиіс, бірақ ол тұтынушылар үшін ашық болуы талап етіледі. Бұл шаралар қаржылық қиындықтарға тап болған және өз міндеттемелерін уақытында орындай алмайтын қарыз алушыларға арналған.
Сондай-ақ реттеуші бірқатар әділетсіз тәжірибелерді тікелей тыйым салады. Енді қаржы ұйымдарына мыналарды жүзеге асыруға тыйым салынады: - Клиенттерді бастапқы өтініште көрсетілген мөлшерден артық несие алуға белсенді үгіттеу; - Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыларға және өзге де материалдық көмек түрлеріне талап қою; - Шартта немесе төлем кестесінде көрсетілген күнтізбелік мерзімнен бұрын қарызды мерзімінен бұрын өтеуді міндеттеу.
Тағы бір маңызды жаңалық — депозиттерді кепілдендіру жүйесі туралы ақпарат ұсыну міндеті. Банктер клиенттерге азаматтардың салымдарын кепілдендіру қорының қызметі туралы толық ақпарат беруге міндетті болады.
Олар клиенттерге қай салымдар қорғалғаны, төлемдердің ең жоғары сомалары, сондай-ақ банк лицензиясы жойылған жағдайда өтемақыны алу тәртібі мен мерзімдері туралы түсініктеме беруі қажет. Көрсетілген барлық өзгерістер ресми тіркелгеннен үш ай өткен соң, яғни 2026 жылдың 29 қаңтарынан бастап күшіне енеді.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
Ctrl
Enter
Қате таптыңыз ба?
Сөйлемді бөліп, Ctrl+Enter басыңыз Тақырыпқа қатысты жаңалықтар
