Олтин нархининг ошишига қандай омиллар сабаб бўлмоқда?

Сўнгги йилларда жаҳон бозорларида олтин нархининг барқарор равишда ошиб бораётгани инвесторлар, иқтисодчилар ва оддий фуқароларнинг эътиборини ўзига тортмоқда. Олтин тарихан "хавфсиз актив" сифатида танилган бўлиб, иқтисодий ва геосиёсий ноаниқликлар кучайган даврларда унга бўлган талаб ортади. Ушбу мақолада олтин нархининг ошишига сабаб бўлаётган асосий омиллар чуқур таҳлил қилинади.

1. Геосиёсий танглик ва глобал хавфсизлик
Жаҳон миқёсида рўй бераётган геосиёсий можаролар – жумладан, Россия-Украина уруши, Яқин Шарқдаги беқарорлик, Тайван бўйича АҚШ-Хитой зиддиятлари – инвесторларни анъанавий активлардан, хусусан, фонд бозоридан олиб чиқиб, олтин каби хавфсиз сармоявий воситаларга йўналтирмоқда. Уруш ва можаролар ортидан вужудга келган иқтисодий беқарорлик олтин нархини юқорилашига туртки бўлмоқда.

2. Инфляциянинг кучайиши
Кўпгина мамлакатларда, айниқса АҚШ ва Европа давлатларида инфляция кўрсаткичлари сўнгги ўн йилликларда кузатилган энг юқори даражаларга чиқди. Инфляция ортиши одамларни реал қийматини сақлаб қолувчи активларга, жумладан, олтинга мурожаат қилишга ундайди. Марказий банкларнинг пул-кредит сиёсати инфляцияни жиловлашга қаратилган бўлса-да, фоиз ставкалари оширилса ҳам, олтинга бўлган талаб пасаймаяпти.

3. АҚШ доллари ва фоиз ставкалари
Олтин нархи кўпинча АҚШ долларининг ҳолатига боғлиқ. АҚШ долларининг қадрсизланиши — яъни, бошқа валюталарга нисбатан заифлашуви — олтиннинг долларда ифодаланган нархини оширади. Бунга қўшимча равишда, АҚШ Федерал Резерв тизимининг фоиз ставкаларига оид қарорлари инвесторларнинг рискга бўлган муносабатини ўзгартиради. Агар фоиз ставкалари паст бўлса, олтин каби даромад келтирмайдиган активлар янада жозибадор бўлиб қолади.

4. Марказий банклар ва институционал инвесторлар харидлари
Сўнгги йилларда кўплаб давлатлар, айниқса ривожланаётган иқтисодиётлар, ўз валюта захираларини диверсификация қилиш мақсадида олтин захираларини оширмоқда. Халқаро валюта жамғармаси (ИМФ) ва Жаҳон банкининг маълумотларига кўра, Хитой, Ҳиндистон, Россия каби давлатлар олтин сотиб олишни жадаллаштирган. Бу эса бозорга қўшимча талабни олиб кириб, нархлар ўсишини кучайтирди.

5. Рақамли активлар ва молиявий технологиялар билан боғлиқ хавотирлар
Криптовалюталарга бўлган ишонч сўнгги вақтларда пасайган. Рақамли активлар бозоридаги кутилмаган қулашлар (масалан, ФТХ каби йирик биржалар инқирози) инвесторларни анъанавий, физик активларга, яъни олтинга қайтишга ундамоқда. Шунингдек, технологик хатоликлар, қонуний тартибга солинишдаги ноаниқликлар рақамли активларга бўлган талабни пасайтириб, олтин нархига ижобий таъсир кўрсатмоқда. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!