Oltin narxining oshishiga qanday omillar sabab bo‘lmoqda?

So‘nggi yillarda jahon bozorlarida oltin narxining barqaror ravishda oshib borayotgani investorlar, iqtisodchilar va oddiy fuqarolarning e’tiborini o‘ziga tortmoqda. Oltin tarixan "xavfsiz aktiv" sifatida tanilgan bo‘lib, iqtisodiy va geosiyosiy noaniqliklar kuchaygan davrlarda unga bo‘lgan talab ortadi. Ushbu maqolada oltin narxining oshishiga sabab bo‘layotgan asosiy omillar chuqur tahlil qilinadi.

1. Geosiyosiy tanglik va global xavfsizlik
Jahon miqyosida ro‘y berayotgan geosiyosiy mojarolar – jumladan, Rossiya-Ukraina urushi, Yaqin Sharqdagi beqarorlik, Tayvan bo‘yicha AQSH-Xitoy ziddiyatlari – investorlarni an’anaviy aktivlardan, xususan, fond bozoridan olib chiqib, oltin kabi xavfsiz sarmoyaviy vositalarga yo‘naltirmoqda. Urush va mojarolar ortidan vujudga kelgan iqtisodiy beqarorlik oltin narxini yuqorilashiga turtki bo‘lmoqda.

2. Inflyatsiyaning kuchayishi
Ko‘pgina mamlakatlarda, ayniqsa AQSH va Yevropa davlatlarida inflyatsiya ko‘rsatkichlari so‘nggi o‘n yilliklarda kuzatilgan eng yuqori darajalarga chiqdi. Inflyatsiya ortishi odamlarni real qiymatini saqlab qoluvchi aktivlarga, jumladan, oltinga murojaat qilishga undaydi. Markaziy banklarning pul-kredit siyosati inflyatsiyani jilovlashga qaratilgan bo‘lsa-da, foiz stavkalari oshirilsa ham, oltinga bo‘lgan talab pasaymayapti.

3. AQSH dollari va foiz stavkalari
Oltin narxi ko‘pincha AQSH dollarining holatiga bog‘liq. AQSH dollarining qadrsizlanishi — ya’ni, boshqa valyutalarga nisbatan zaiflashuvi — oltinning dollarda ifodalangan narxini oshiradi. Bunga qo‘shimcha ravishda, AQSH Federal Rezerv tizimining foiz stavkalariga oid qarorlari investorlarning riskga bo‘lgan munosabatini o‘zgartiradi. Agar foiz stavkalari past bo‘lsa, oltin kabi daromad keltirmaydigan aktivlar yanada jozibador bo‘lib qoladi.

4. Markaziy banklar va institutsional investorlar xaridlari
So‘nggi yillarda ko‘plab davlatlar, ayniqsa rivojlanayotgan iqtisodiyotlar, o‘z valyuta zaxiralarini diversifikatsiya qilish maqsadida oltin zaxiralarini oshirmoqda. Xalqaro valyuta jamg‘armasi (IMF) va Jahon bankining ma’lumotlariga ko‘ra, Xitoy, Hindiston, Rossiya kabi davlatlar oltin sotib olishni jadallashtirgan. Bu esa bozorga qo‘shimcha talabni olib kirib, narxlar o‘sishini kuchaytirdi.

5. Raqamli aktivlar va moliyaviy texnologiyalar bilan bog‘liq xavotirlar
Kriptovalyutalarga bo‘lgan ishonch so‘nggi vaqtlarda pasaygan. Raqamli aktivlar bozoridagi kutilmagan qulashlar (masalan, FTX kabi yirik birjalar inqirozi) investorlarni an’anaviy, fizik aktivlarga, ya’ni oltinga qaytishga undamoqda. Shuningdek, texnologik xatoliklar, qonuniy tartibga solinishdagi noaniqliklar raqamli aktivlarga bo‘lgan talabni pasaytirib, oltin narxiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!