Yetişkinlerin bağışıklığını nasıl iyileştirebiliriz? Genel olarak, bunu artırmak mümkün mü? Bazıları soğuk havanın buna olumsuz etkisi olduğunu düşünürken, bazıları bununla hiç ilgisi olmadığını düşünüyor. Hadi bunu bir uzmanla birlikte belirleyelim.
İnsan bağışıklığı nasıl güçlendirilir — bu soru hâlâ güncelliğini koruyor. Bağışıklığımız vücudu patojenlerden korur. Ancak bazen zayıflar: mikroplar vücuda başarıyla girer ve bizi hasta eder. Bu sürece müdahale edip bağışıklığınızı güçlendirmek mümkün mü? Besinler yardımcı olur mu? Belirli vitaminler veya takviyeler gerekli mi? Yoksa yaşam tarzını değiştirmek mi gerekir?
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için ne yapmak gerekir?
Bilimsel açıdan “bağışıklığı artırmak” diye bir şey yoktur. Aslında, bağışıklığın sürekli güçlendirilmesi bize gerekli değildir. Çünkü bağışıklık, mikroplara tepki veren birçok hücre türünü içerir. Bu doğuştan gelen bağışıklık tepkisi, virüs vücudun deri, solunum yolları ve mukozalar gibi koruyucu bariyerlerinden girdiğinde ve saldırıya hazır olduğunda ortaya çıkar. Eğer bağışıklık tepkileri istediğimiz zaman “arttırılabilseydi”, vücut sürekli saldırı halinde olurdu ve biz sürekli kendimizi kötü hissederdik. Örneğin, astım, egzama, gıda alerjileri gibi sorunlar “zayıf” değil, aşırı aktif bağışıklık sisteminin belirtileridir.
Birçok ürün genel pazarlama söylemiyle bağışıklığı “artırır” iddiasında olsa da, bu kavram tam anlamıyla bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Bağışıklığımız beyaz kan hücreleri ve lökositler gibi hücrelerden oluşur. Şu anda bilim insanları sistemin başarılı çalışması için hücrelerin hangi kombinasyonunun optimal miktar olduğunu bile bilmiyorlar.
Bir dahaki sefere belirli bir vitaminin bağışıklık sistemini “güçlendirdiğini” okuduğunuzda bilin ki, aslında o vitamin bağışıklığı dengede tutmaya yardımcı olur. Örneğin, C vitamini doğuştan ve adaptif bağışıklık sisteminin hücre fonksiyonlarını teşvik ederek desteklediği bilinmektedir. Başka bir deyişle, bu tür ilaçların görevi güçlendirmek değil, dengeyi sağlamaktır.
Ancak bu, onların bağışıklık üzerinde hiçbir etkisi olmadığı anlamına gelmez. Araştırmacılar, beslenme, fiziksel egzersiz, yaş, psikolojik stres ve diğer faktörlerin bağışıklık üzerindeki etkisi gibi konuları aktif olarak incelemektedir.
Yaş ve bağışıklık nasıl ilişkilidir?
Yaş ilerledikçe bağışıklık zayıflar — bu, 70 yaş üstü kişilerin hastalıklara ve enfeksiyonlara daha yatkın olmasının temel nedenidir. Bazen yaşlı akrabalardan “Sık sık hastalanıyorum, bağışıklığımı nasıl artırabilirim?” şikayetini duyarız. Ancak bu herkesde olmaz. İyi haber şu ki, bağışıklık saatini geri almanın yolları vardır. Bağışıklık sisteminin zayıflaması ergenlikte başlar ve bu süreç yaşam tarzı faktörleriyle hızlanabilir. Örneğin, sigara içen, obez veya hareketsiz yaşam tarzı süren kişilerin bağışıklığı biyolojik yaşlarına göre “daha yaşlı” olur.
İnsan bağışıklığını nasıl güçlendirebiliriz: 6 yöntem
- Tam ve sağlıklı uyku
Uyku sırasında vücut dinlenir ve yenilenir. Uyku bozuklukları (uykusuzluk, az uyku, sık uyanma) vücudun tam dinlenip yenilenmesine zaman bırakmaz. Sonuç olarak sinir sistemi sürekli stres altındadır. Uyku eksikliği ile çalışma kapasitesi, duygusal durum bozulur, hafıza ve zihinsel yetenekler zayıflar ve vücut bağışıklık koruması düşer. Bu durum uzun süre devam ederse, bağışıklık hücrelerinin fonksiyonel aktivitesi azalır, yenilenme yetenekleri düşer.
- Çeşitli besinler tüketmek
Besinlerle sadece besin maddeleri değil, aynı zamanda vücut için gerekli vitaminler, mineraller ve lif de alınır. Lif, bağışıklık sisteminin normal çalışması için özellikle önemlidir. Vücuttaki lif bağırsak bakterileri tarafından parçalanır. Bunlar patojen bakterilerin çoğalmasını engeller ve bağışıklık sistemine olumlu etki yapar. Bu yüzden bağırsak mikrobiyotasını iyileştirmek için doğru beslenin!
- D vitamini profilaksi amaçlı alınmalı
Hemen hemen herkesde D vitamini eksikliği görülür. Bu madde bağışıklık sisteminin çalışması ve genel olarak vücudun tam fonksiyonları için gereklidir. D vitamini özgün bir immünomodülatör etkisi vardır: aktif formları bağışıklığın tüm koruma mekanizmalarını düzenler. D vitamini reseptörleri bağışıklık sisteminde ve bağışıklık hücrelerinde bulunur. D vitamini sadece bağışıklığı güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda onun çeşitli bağlantılarını düzenler ve koordine eder.
- Stresi en aza indirin
Hayatımızdaki stresin rolünü azaltmak çok zordur. Stres ortaya çıktığında steroid hormonlar, özellikle kortizol üretilir. Bunların görevlerinden biri bağışıklık sistemini baskılamaktır. Kronik stres altında tümörle mücadeleden sorumlu NK hücrelerinin sayısı neredeyse iki kat azalır, bağışıklık hücreleri sitokinlere karşı duyarlı hale gelir. Bu yüzden patojenlere karşı savaşamazlar.
- Aşılama
Bu yöntem bağışıklık sistemimizi eğitmektir. Aşının özü, zayıflatılmış veya öldürülmüş patojenlerin ya da onların bileşenlerinin vücuda girmesidir. Bu miktar hastalığa yol açmadan yanıt vermek için yeterli olmalıdır. Aşılandığında bağışıklık sistemi enfeksiyon etkenini tanımayı öğrenir, özel silahlar — antikorlar üretir ve bu antijenle tekrar karşılaşıldığında hafıza hücreleri oluşturur. Sonuçta yapay kazanılmış aktif bağışıklık oluşur.
Soğuk iklim bağışıklığı zayıflatır mı?
Her annenin çocuğuna “Şapkanı tak, yoksa üşütürsün!” dediğini duymuşuzdur. Onlar haklı mı?
Orta derecede düşük sıcaklık enfeksiyona yatkınlığımızı artırmaz. Kışın “soğuk algınlığı ve grip mevsimi” olmasının iki nedeni vardır. Kışın insanlar daha çok kapalı alanlarda, mikropları bulaştırabilecek diğer insanlarla yakın temas halinde zaman geçirirler. Ayrıca, hava soğuk ve nem az olduğunda grip virüsü havada daha uzun süre kalır.
Ancak araştırmacılar hastalanmamak için bağışıklık sistemini güçlendirmekle birlikte bu konuyu da hâlâ inceliyorlar. Farelerle yapılan bazı deneyler, soğuk ortamın enfeksiyonla mücadele yeteneğini azaltabileceğini göstermiştir. Peki ya insanlar? Bilim insanları gönüllüler üzerinde soğuk suda kısa süre yüzme veya sıfırın altında sıcaklıklarda kısa süre çıplak kalma deneyleri yaptı. Sonuçlar belirsizdi. Örneğin, araştırmacılar soğukta kayak yapanlarda üst solunum yolu enfeksiyonlarının arttığını kaydetti. Ancak bu enfeksiyonların soğuk iklimden mi yoksa başka faktörlerden, örneğin yoğun fiziksel egzersizden mi kaynaklandığı bilinmiyor.
Kanadalı bir grup araştırmacı, soğuk iklimin ortalama etkisinden endişelenmeye gerek olmadığını — bunun insan bağışıklık sistemini zayıflatmadığı sonucuna vardı.
Peki, dışarısı soğuksa, sarınmak gerekli mi? Eğer kendinizi rahatsız hissediyorsanız veya soğuk hassasiyeti ya da hipotermi riski varsa, uzun süre açık havada kalacaksanız cevap “evet”. Diğer durumlarda bağışıklık konusunda endişelenmenize gerek yoktur.
Telegram’da «Zamin»i takip edin!
