O'zbekistonda may oyida termik depressiya anomal issiqlikka sabab bo'ldi

Joriy haftada O'zbekistonda may oyi uchun noodatiy issiqlik kuzatilmoqda — ba'zi hududlarda harorat 45°C gacha yetdi, deb Podrobno.uz xabar berdi. Bu holat bir necha kunlik ob-havo emas: sinoptiklar va klimatologlar “termik depressiya” deb ataluvchi kamdan-kam uchraydigan bahorga xos bo'lmagan havo hodisasini qayd etmoqda. Bungacha u faqat yoz oylarida kuzatilgan.

Termik depressiya — bu yer yuzasining kuchli qizishi natijasida ma'lum hududda past bosimli atmosfera zonasi shakllanadigan sinoptik jarayon. Bu holat odatda cho‘l va yarim cho‘l hududlarida ro‘y beradi, ya'ni havoning issiqligi o‘ta yuqori darajaga yetadi. Natijada janub va janubi-g‘arbdan yanada issiq va quruq havo kirib keladi, bu esa issiqlikni kuchaytiradi.

Klimatolog Erkin Abdulaxatovning ta'kidlashicha, so‘nggi 65 yil ichida may oyida O‘zbekistonda bunday faol termik depressiya kuzatilmagan. Bu — go‘yo yoz bahor o‘rniga kelgandek, faqat kuchliroq ko‘rinishda.

Uning so‘zlariga ko‘ra, bu issiqlik qishloq xo‘jaligi uchun jiddiy xavf tug‘diradi. Xususan, vodiy hududlardagi ekinlar — yosh paxta, sabzavot va poliz ekinlari issiqlik zarbasiga dosh bera olmaydi. Shu sababli, u zudlik bilan sug‘orish tavsiya qilgan. Bu jarayon mevali daraxtlarning vegetatsiyasiga ham salbiy ta’sir qiladi.

Bundan tashqari, bunday issiq kunlarda elektr energiyasiga talab keskin oshadi. Konditsioner, ventilyator va sovutgichlar doimiy ishlaydi — bu esa energetika tizimi uchun sinovdir. Ayniqsa, ish kunlari iste’mol yuqori bo‘ladi.

40°C dan yuqori harorat inson salomatligi uchun ham xavfli. Ayniqsa, keksalar, bolalar va surunkali kasalliklarga ega insonlar uchun. Shifokorlar issiqlik urushi, suyuqlik tanqisligi va yurak-qon tomir kasalliklarining kuchayishi haqida ogohlantirmoqda.

Qoraqalpog‘iston, Navoiy va Buxoro viloyatlaridagi cho‘l hududlarida yuqori harorat va quruqlik sababli chang ko‘tarilishi va changli bo‘ronlar yuzaga kelishi mumkin. Bu shaharlarda havo ifloslanishining keskin ortishiga olib keladi.

Abdulaxatovga ko‘ra, bu anomaliyaning sabablaridan biri — global isish. So‘nggi 30 yil ichida Markaziy Osiyoda o‘rtacha harorat 1.5°C dan ortiq oshgan. Shuningdek, janubi-sharqda shakllangan barqaror antisiklon salqin havo oqimlarini to‘sib qo‘ymoqda. Turkmaniston va Eron tomonidan kelayotgan issiq havo ham bu jarayonni kuchaytirgan.

O‘zgidromet ma’lumotlariga ko‘ra, 17–18 may kunlari shimoli-g‘arbdan sovuq havo fronti kirib kelishi kutilmoqda. Bu haroratni biroz tushiradi, ammo baribir o‘rtacha ko‘rsatkichdan yuqori bo‘lib qoladi. O‘tish davrida esa kuchli shamollar va changli bo‘ronlar ehtimoli mavjud.

May oyidagi bu issiqlik — vaqtinchalik ob-havo emas, balki global iqlim o‘zgarishi va mahalliy atmosferaviy jarayonlarning natijasidir. Bu esa faqat ehtiyotkorlikni emas, balki ekologiya, suv resurslari va barqaror qishloq xo‘jaligiga strategik yondashuvni talab qiladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!