Тренерлік тарихта үлкен нәтижелерімен мақтана алмайтын маман ақыры өз сөзін айта ала ма? Оның тағайындалуының қандай артықшылықтары бар?
Ақыры Өзбекстан құрамасы өз тарихындағы алғашқы әлем чемпионатына қандай бапкердің басшылығымен баратыны белгілі болды. ӨФА италиялық Фабио Каннавароны жаңа бас бапкер ретінде ресми түрде жариялады және оның қатысуымен баспасөз конференциясы ұйымдастырылды. Келісімшарт 2+3 форматында жасалған, бұрынғы бас бапкер Темур Кападзе де кем дегенде әлем чемпионаты аяқталғанша Каннавароға көмекші болады.
Фабио Каннаваро кім?
Фабио Каннавароны жас футбол жанкүйерлері жақсы білмеуі мүмкін. Ол ғасыр басында әлемдегі ең мықты қорғаушылардың бірі болған, "Алтын допқа" лайық деп танылған соңғы қорғаушы болып тұр. "Ювентус" сапында Италияның, "Реал" сапында Испанияның екі дүркін чемпионы. "Пармамен" УЕФА кубогын иеленген. Оның ең үлкен жетістігі, әрине, "скуадзуррамен" 2006 жылы Германияда өткен мундиальдағы жеңісі. Фабио Каннаваро сол команданың капитаны болды және дәл осы чемпиондықтың арқасында жыл соңында Зидан, Роналдиньо сияқты футболшылармен бәсекелестікте "Алтын допты" жеңіп алды.
Вадим Абрамовтың айтқаны дұрыс - "өкінішке орай, Каннаваро Өзбекстанда футбол ойнамайды, бірақ жаттықтырады." Каннаваро қандай жаттықтырушы деген сұрақ біз үшін маңыздырақ, өйткені тәжірибеге қарасақ, ең жақсы футболшылар жаттықтырушы ретінде жетістікке жете алмайтын немесе керісінше, футболшы кезінде ешкім танымайтын орташа адамдар кейінірек топ жаттықтырушы болатын жағдайлар өте көп. Өзбек футбол жанкүйерлерін ең көп алаңдататын жайт та осы - Каннаваро 2014 жылы мансабын аяқтап, жаттықтырушылық саласына келгенімен, өткен уақыт ішінде оның "пышаққа ілінер" нәтижелерін таба алмаймыз. Әрине, тіпті әлем чемпионы Йоахим Левке қарсы болған, Паулу Бентудың Кападзеден артықшылықтарын мойындамаған өзбек футбол қауымдастығы үшін Каннавароның тағайындалуы басынан бастап "суық су құйғандай" болды.
Фабио Каннавароның тәуелсіз бапкерлік қызметі 2014 жылы Қытайдың "Гуанчжоу Эвергранд" клубында басталған. 2015/16 жылғы маусымда ол Сауд Арабиясының "Ан-Наср" клубының жаттықтырушысы болып жұмыс істеді, бірақ маусым аяқталғанға дейін қызметінен босатылды. Себеп ретінде ұжымда өсімнің байқалмауы және қойылған міндеттердің орындалмауы көрсетілген.
2016 жылдың жазында Фабио Қытайдың басқа командасы "Тяньцзиньмен" келісімшартқа отырады. Команда Каннавароның жетекшілігімен Суперлигаға шығып, алғашқы маусымында 3-орынды жеңіп алды. Бірақ айта кету керек, Каннаваро келген кезде команда Суперлигаға шығуға жақындап қалған, ал команда құрамы әлдеқайда күшейтілген еді. Клуб жаңа демеушінің көмегімен күшейе бастады және 2016 жылдың басында 40 миллион (Қытайдағы 3-ші көрсеткіш) еуро жұмсап, құрамына Жадсон, Луис Фабиано сияқты танымал футболшыларды алып келді. Сол маусымның қорытындысы бойынша Каннаваро Қытайдың үздік жаттықтырушысы деп танылды.
2017 жылы ол "Гуанчжоуға" қайта оралып, командамен бірге 2018 жылы Қытай Суперкубогын, 2019 жылы чемпионатты жеңіп алды. Каннаваро бұл клубта 2021 жылдың күзіне дейін жұмыс істейді, ара-арасында Қытай құрамасына да шақырылады. Бірақ екі айға жетпей Фабио Қытай құрамасынан кетіп қалды.
Каннавароның 2021-2025 жылдардағы Еуропаға оралуы да ойдағыдай болмады. "Беневенто," "Удинезе," сондай-ақ хорватиялық "Динамо" Загреб клубындағы қызметі ұзаққа созылмады және әр жолы бір жылға жетпей отставкаға кетті. "Динамомен" Фабио чемпионатта 2-орын алса да, бұл 18 жыл қатарынан чемпиондықты ешкімге бермеген клуб үшін сәтсіздік болды. Сонымен қатар, Хорватиядағы мансабында Каннавароның Лиганың топтық кезеңінде "Миланға" қарсы жеңісін (2:1) ерекше атап өтуге болады.
Каннавароның тек "Гуанчжоудағы" қызметін қанағаттанарлық деп бағалауға болады, басқа жобалар сәтті шықпады.
Неге Кападзе емес?
Негізінде, АФУ бас бапкерді ауыстыру туралы шешім әлдеқашан, ұлттық құрама әлем чемпионатына жолдама алғаннан кейін басталған. Тіпті бұдан бұрын, Сречко Катанецпен келісімшарт бұзылған кезде-ақ шетелден басқа бапкер әкелу туралы ойдың болуы әбден мүмкін, жай ғана ол кезде алда ресми ойындар күтіп тұрған, жолдама мәселесі шешілмеген кез еді. Қысқа мерзімде, тағы бір маңызды міндет үшін шетелдік жаттықтырушы команданы қабылдауға келіспейді. Сондықтан команда құрамына ең жақын болған нұсқа ретінде Темур Кападзе уақытша жаттықтырушы ретінде таңдалды. Сол кездің өзінде Кападзе оның УФА-мен келісімшарты 2025 жылдың ноябріне дейін екенін айтқан еді.
Бірақ Кападзе ұлттық құраманы жақсы басқарып, белгіленген міндетті орындағаны, әсіресе Иран мен Катарға қарсы айтарлықтай батыл және сенімді ойын көрсеткені бұл бапкерді футбол жанкүйерлері, журналистер, жұртшылық алдында бұл міндетке ең лайықты бапкер ретінде көрсетті. Оны ауыстыру, басқа бапкер әкелу идеясы қисынсыз болып көріне бастады. Мұны Каннаваро ғана емес, әлдеқайда тәжірибелі Лев немесе Бенту нұсқалары пайда болған кездегі теріс реакциядан да байқауға болады. Бірақ бір анығы, АФУ-да әлем чемпионаты үшін үлкен жарыстар үшін тәжірибесі бар шетелдік танымал жаттықтырушыны әкелу идеясы әлдеқашан болған, ал арада өткен үш ай осы талаптарға жауап беретін маманды табу және келіссөздер жүргізуге кетті.
Неліктен Каннаваро?
Фабио Каннаваро есімі пайда болғанға дейін бірқатар мамандар туралы әртүрлі деңгейдегі хабарламалар болды. Бастапқыда неміс маманы Йоахим Лев нұсқасы талқыланған болса, кейіннен Фатих Терим, Слеван Билич есімдері кездесті, Паулу Бенту тіпті Ташкентке келіп кетті. Белгілі болғандай, Йоахим Лев бас тартқан және жалпы жаттықтырушылыққа оралғысы келмейтінін айтқан. Тараптар Бентумен қаржылық шарттар бойынша келісе алмады, ал Терим немесе Билич сияқтылармен мүлдем келіссөздер жүргізілмеді.
Сол кездері УФА ақпарат қызметінің басшысы болып жұмыс істеген Даврон Файзиевтің "Орталық сектор" подкастында хабарлауынша, УФА ұлттық құрамаға стиль жағынан сәйкес келетін маман табу үшін шетелдік сараптамалық компанияға да жүгінген. Талдауларға қарағанда, футболшы ретінде Италияда ойнаған Сречко Катанецтің жаттықтырушылық мектебі де осы елдің стиліне жақын. Сол себепті Катанецтің Өзбекстанда құрған командасы стиль, құндылықтар, идеясы жағынан Италия футболына ең жақын деп бағаланған. Сондықтан итальяндық немесе итальяндық футбол стиліне жақын мамандарды тарту мақсатқа сай деп ұсынылған. Фабио Каннаваро Италияда жаттықтырушы ретінде көп жұмыс істемесе де, оның футболға деген көзқарасы, футболшы ретінде оны жаттықтырған жаттықтырушылардың итальяндық болғаны маңызды болды. Әрине, тереңірек ізденуге және ұзақ келіссөздер жүргізуге уақыт та азайып бара жатқанын атап өткен жөн.
Тағы бір ескеретін жайт, біз белгілі бір мағынада ӨФА қалаған атауларды ғана білеміз, шын мәнінде ұйым бас тартқан жаттықтырушылар да көп.
"Мен ұлттық құрамамызды қабылдауға дайын болған және осындай ұсынысты күткен бірқатар бапкерлерді жеке білемін. Бірақ сол бапкерлер УФА-ның кейбір өлшемдері бойынша сәйкес келмеуі мүмкін. Біз қауымдастық бас тартқан бапкерлерді білмейміз, менің ойымша, ол тізім әлдеқайда ұзын," - дейді белгілі футбол маманы Алишер Никимбаев.
Азия кубогына да Каннаваромен
Келісімшарт мерзімі бұрын көпшілік айтып жүргендей 1+4 емес, 2+3 түрінде жасалды. Бұл Фабио Каннаваро құраманы тек әлем чемпионатына ғана емес, 2027 жылдың январында өтетін Азия кубогына да дайындайтынын білдіреді. Темур Кападзе көмекші жаттықтырушы ретінде Каннавароға өзбек футболымен танысуға, командаға үміткерлер туралы ақпарат алуға көмектеседі. Тимур тек әлем чемпионатының соңына дейін көмектесіп, содан кейін өз жолын жалғастырады деп күтілуде. Әрине, ол Суперлигадағы клубты басқарған кезде де Каннавароға ассистент бола алады.
Италиялық маман Өзбекстанға ұзақ уақытқа келгенін жасырмады.
"Бір ай бұрын мұнда келгенімде әзіл ретінде жұмыс істеуге дайын екенімді айттым, бұл жүзеге асты. Әрине, мен футболшыларды да бақыладым, бірақ бұл жаттығуларда айқын көрінеді. Бүгін футболшылармен кездестік, олардың арасында итальян тілінде сөйлейтіндері де бар. Бапкер мен футболшылар арасындағы байланыс өте маңызды. Біз Темур Кападземен де жиынға шақыртылған футболшылар туралы сөйлестік. Мен жергілікті мамандардың штабта болуын қолдаймын, бұл маған үлкен көмек. Футболшылардың менталитетін, елдің мәдениетін тез меңгеру қажет, сол себепті Равшан Эрматовтан бұл туралы өзім де өтіндім.
Суперлига ойындарын да бақылаймын, айтқанымдай, футболшыларды алаңда бақылау ең жақсы әсер береді.
Мен көптеген чемодандармен келдім. Менің мақсатым мұнда көбірек болу, тіпті велосипедімді алып келдім, оны жүргізуге уақытым бола ма, жоқ па білмеймін, бірақ мен адамдар арасында көбірек болғанды ұнатамын. Жастар мен жасөспірімдер командаларының ойындарын да бақылап отырамын, құлшынысым зор.
Суперлиганың қарқындылығын арттыру керек, бұл туралы басшылықпен сөйлесеміз. Ойын барысында жоғары қарқынмен неғұрлым көп қозғалсақ, нәтижелер жақсара бастайды. Футболшылардың қалпына келуі де өте маңызды. Біз клубтардағы жаттықтырушылардан да өтініп, футболшылардың күнделікті, апталық немесе айлық көрсеткіштерін жіберсе, сонда бізде олардың нәтижелері өсіп келе ме, әлде керісінше ме, білуге болады. Әлем чемпионатындағы темп мүлдем басқа деңгейде, мұны сенімді түрде айта аламын," - деді Фабио Каннаваро баспасөз мәслихатында.
Бапкердің жалақысына келетін болсақ, ресми хабарламалар шықпай тұрып, Фабио мен оның штабының жалақысы жылына 4 миллион еуро болатыны туралы қауесет тараған еді. Бірақ баспасөз мәслихатында ӨФА вице-президенті Равшан Ирматов бұл санды жоққа шығарды.
"Каннавароның жалақысы төрт миллион еуро емес, - деді Ерматов, - екіжақты келісім бойынша соманы жария ете алмаймыз, бірақ айта аламын, сома кейбіреулер айтып жүргендей жарты да, жартысының жартысы да емес."
Каннаваро біздің футболға не береді?
Ең алдымен, кез келген шетелдік жаттықтырушы сияқты ұлттық құрамамыздың жүйесіне және оған деген қарым-қатынасқа дұрыс ауа райын әкеле алатынын айту керек. Каннаваро футбол жұлдызы, салыстырмалы түрде Купер немесе Катанецке қарағанда әлемде әлдеқайда танымал тұлға. Бұл өз кезегінде ұлттық ұжымның ортасында, оған деген сыртқы қатынастарда немесе басқа елдермен келіссөздерде үлкен маңызға ие болады. Сонымен қатар, оның футболшылық мансабындағы жетістігі жергілікті футболшылар үшін де өзіндік мотивация беруі мүмкін. Қалай болғанда да, алдында қаншалықты мықты бапкер тұрса да, футболшы ретінде мундиальға шыға алмаған адам емес, "Алтын доп" иегері, әлем чемпионын көру жаттығуға деген көзқарасты да едәуір деңгейге көтеруі мүмкін.
Екіншіден, жолдастық ойындарда, келесі жылғы мундиальда да ұлттық құрамаға деген көңіл басқа деңгейде болады. Құрамында Хусанов ойнайтын команда емес, Фабио Каннаваро басқаратын команда ретінде БАҚ-та ерекше назар аударылуы мүмкін. Айталық, Италия немесе Бразилия сияқты командалармен бір топта болсақ, "Фабио Италияға қарсы" немесе "Ұстаз бен шәкірт текетіресі" деген тақырыптармен қосымша интригалар пайда болады.
Команданың қатысуымен өткен ойындарды көрмей, дәл тактикалық мәселелерде, жаттықтырушылық шеберлігі, әлеуеті жағынан Темур Кападзеден артық па, жоқ па, айту қиын. Қандай да бір футболшы туралы сөз болғанда, оның артықшылықтары мен кемшіліктері айқын көрінеді, ол командаға не бере алатынын болжау қиын емес. Бірақ бапкерлікке келгенде болжам жасау мүмкін емес. Бір командадағы әртүрлі идеялардың басқа командада бірдей болуы, керемет нәтижелердің үлкен сәтсіздіктермен алмасуы қалыпты жағдай болып саналады.
Сонымен қатар, футболда клуб пен ұлттық құрамада жұмыс істеу принциптері мүлдем өзгеше. Каннавароның сәтсіздіктері негізінен клубтарда болғанын ескерсек, оның негізгі артықшылықтары ұлттық құрамалар футболында көрінуі мүмкін деп үміттенуге болады.
Сондай-ақ, ұлттық құрамамыздың оған деген қажеттілігінен гөрі Өзбекстанға көбірек мұқтаж екенін ұмытпау керек.
"Мен енді жаттықтырушымын. Маған бұл ұнайды. Ойыншы болғанда тек өзіңді ойлайсың, бірақ қазір күніне 14 сағат жұмыс істеп жатырмын, жақсы жаттықтырушы болғым келеді. Бұл менің мақсатым," - деді ол қызметін бастаған кезде.
Бірақ әзірге Фабионың мақсаты орындалмады, жаттықтырушылық қызметте өзін әлі Гаттузо, Пирло сияқты командаластарының деңгейінде де көрсете алмады. Өзбекстан құрамасы ол үшін де үміт, мұнда жетістікке жету арқылы өзін көрсете алады, талантты бапкерлердің қатарына қосылуы мүмкін. Футболда өзін дәлелдеп үлгерген, егер Өзбекстанда жақсы нәтиже көрсете алмаса, негізгі себеп дәл осы өзбек футболы көрсетілуі мүмкін, басқаша айтқанда, тек ақша үшін келетін атақты жаттықтырушылардан гөрі, бұл да жақсы шығар. Олардан айырмашылығы, Каннаваро бар білімін, уақытын және талантын жұмсауға мәжбүр.
Клаудио Раньери әртүрлі клубтарда ұзақ жылдар бойы сәтсіз жұмыс істеп, Моуриньо тарапынан "сәтсіз" деген таңба басылғаннан кейін де бірнеше жыл өткен соң "Лестерді" Англия чемпионы еткені бұған айқын мысал. Сондықтан Фабио Каннавароның аздап алаңдататын жаттықтырушылық тарихы ешқандай мәнге ие болмайды және Өзбекстан осы маманның өзіндік "Лестеріне" айналады деп үміттенеміз. Әзірге үміттен басқа тірегіміз жоқ.
Қ. Асланов
Ctrl
Enter
Қате таптыңыз ба?
Сөйлемді бөліп, Ctrl+Enter басыңыз Тақырыпқа қатысты жаңалықтар
