BMT Xavfsizlik Kengashida so‘zga chiqqan BMT Bosh kotibining gumanitar masalalar bo‘yicha o‘rinbosari Martin Griffis mamlakatdagi og‘ir vaziyat va Tolibonning hokimiyat tepasiga kelishi bilan bog‘liq o‘ziga xosliklarni eslatib, xalqaro hamjamiyatni Afg‘onistonga yordam qo‘lini cho‘zishga chaqirdi. Bunday siyosiy o‘zgarishlar yirik gumanitar yordamning deyarli bir yilga to‘xtatilishiga olib keldi.
Muammolar ko‘lami
“Afg‘onistonda 19 millionga yaqin odam oziq-ovqat ta’minotidan og‘ir ahvolda. Ularning olti millioni ochlik xavfi ostida. Aholining yarmidan ko‘pi – 24 millionga yaqin kishi insonparvarlik yordamiga muhtoj”, — dedi Bosh kotib o‘rinbosari, gumanitar masalalar bo‘yicha muvofiqlashtiruvchisi.
Taxminan uch million afg‘on bolasi o‘tkir to‘yib ovqatlanmaslikdan aziyat chekmoqda. Ular orasida milliondan ortiq o‘g‘il-qiz to‘yib ovqatlanmaslikning eng og‘ir, hayotga xavf soladigan turidan aziyat chekmoqda. Maxsus davolashsiz ular o‘lishi mumkin.
Griffitsning so‘zlariga ko‘ra, bu oziq-ovqat inqirozi takroriy qurg‘oqchilik, xossatan, o‘tgan yilgi so‘nggi o‘ttiz yillikdagi eng yomon suvsizlik tufayli yanada kuchaymoqda, ularning oqibatlari hali ham sezilmoqda. Har 10 nafar afg‘ondan sakkiz nafari yuqumli kasalliklar bilan to‘la toza ichimlik suviga ega emas.
Hozirda qariyb 25 million kishi qashshoqlikda yashaydi, aholi daromadining to‘rtdan uch qismi oziq-ovqatga sarflanadi. Xorijdan pul o‘tkazmalarini olayotgan oilalar soni 50 foizga kamaydi. Ishsizlik 40 foizga yetishi mumkin, jahon narxlarining yuqoriligi, import cheklovlari va milliy valyutaning qadrsizlanishi tufayli inflyatsiya ortib bormoqda.
Iyun oyida 5,9 magnitudali zilziladan 362 ming kishi jabrlangan. Va iyul oyidan beri kuchli yomg‘ir butun mamlakat bo‘ylab keng tarqalgan suv toshqinlariga olib keldi, yuzlab odamlarning o‘limi va jarohati, ko‘plab uylarning vayron bo‘lishi va minglab gektar ekinlarga zarar yetkazildi.
“Afg‘oniston muammolari yangi ham, o‘ziga xos ham emas, afsuski. Mojarolar, qashshoqlik, iqlim o‘zgarishi va oziq-ovqat xavfsizligi Afg‘oniston va dunyoning ko‘plab mamlakatlari uchun azaldan qayg‘uli haqiqat bo‘lib kelgan”, - deydi Griffis.
Afg‘onistonning o‘ziga xos xususiyatlari
Ammo Afg‘onistonning o‘ziga xos jihati shundaki, taraqqiyot yordami bir yilga to‘xtatilgan, aloqa va logistika sohasida qiyinchiliklar mavjud edi. Tolibon hokimiyatni egallashidan oldin Afg‘oniston allaqachon jiddiy oziq-ovqat muammosiga duch kelgan edi. Yordam tugagandan so‘ng, mamlakatda to‘yib ovqatlanmaslik holatlari sezilarli darajada oshdi.
Bundan tashqari, Afg‘onistonda gumanitar hamjamiyat milliy va submilliy darajada de-fakto hokimiyatlar bilan qiyin o‘zaro munosabatlarga ega bo‘lgan og‘ir muhitda ishlashi kerak. Mahalliy banklarga ishonch yo‘q, bu jiddiy likvidlik inqiroziga olib keldi. Xalqaro moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish juda qiyin. Ayollar va qizlar huquqlarining buzilishi bilan bog‘liq jiddiy muammolar paydo bo‘ldi. Bir yildan ortiq vaqt davomida o‘smir qizlar maktabga bormayapti.
Lekin umid bor...
“Afg‘onistondagi inqiroz insonparvarlik inqirozidir. Bu iqtisodiy inqiroz. Bu iqlim inqirozi. Bu ochlik inqirozi. Bu moliyaviy inqiroz. Ammo bu umidsiz inqiroz emas”, - deya qo‘shimcha qildi u.
Moliyaviy ehtiyojlar
Afg‘oniston muammolarini hal qilish uchun xalqaro yordam kerak. Shu munosabat bilan BMT vakili Afg‘onistonga gumanitar yordam ko‘rsatish rejasini eslatdi. Uning moliyalashtirishdagi tanqisligi 3,14 milliard AQSH dollarini tashkil etadi, 614 million AQSH dollari uy-joylarni modernizatsiya qilish va ta’mirlash, issiq kiyim va ko‘rpa-to‘shaklar kabi qishga tayyorgarlik ko‘rish uchun ustuvor vazifalarni qo‘llab-quvvatlash uchun zudlik bilan zarur.
Ushbu tadbirlar keyingi uch oy ichida amalga oshirilishi kerak. Bundan tashqari, qishki ob-havo ba’zi hududlarga kirishni to‘xtatmasdan oldin oziq-ovqat yetkazib berish va saqlash uchun 154 million dollar kerak bo‘ladi.
"Afg‘onistondagi de-fakto rasmiylar ham o‘z burchini bajarishi kerak. Byurokratiya insonparvarlik yordami eng zarur bo‘lganda yetkazib berishni sekinlashtirmoqda", - deydi Griffis. “Zamin” yangiliklarini “Instagram”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
Global ochlik va qashshoqlikka qarshi kurash alyansiga 82 mamlakat a’zo bo‘ldi
KXDR Rossiyaga 100 minggacha harbiy yuborishi mumkin
Eron AQSHdan 1 trln dollar kompensatsiya talab qildi
Omega-3 qanday qilib ozishga yordam beradi?
Kim Chen In harbiylarni jangovar holatda turishga chaqirdi
Tyumen oblastiga O‘zbekistondan mehnat migrantlari ishga jalb qilinadi
O‘zi choy damlaydi va suhbatlashadi: dunyodagi birinchi “aqlli” choynak taqdim etildi (video)
Rashida Tolib Kongress a’zolariga «achchiq haqiqat»ning suratini ko‘rsatdi
