Россия Курск областини қутқариш учун Украинадаги юришини тўхтатиши мумкинми?

^{Фото: Getty Images}
Украина қўшинининг Курск областидаги юриши учинчи ҳафтага ўтмоқда, аммо ҳозирча унинг асосий вазифаларидан бири — Россияни қўшинларни фронтнинг бошқа участкаларидан олиб кетишга мажбур қилиш вазифаси бажарилмади.

Бу Донбассда РФ қўшинларининг доимий ҳужумларини қайтариб турган украин бўлинмаларига нафас ростлашга, эҳтимол тактик вазиятни яхшилашга ҳам имкон берган бўларди. BBC рус хизмати ҳарбий шарҳловчиси Олег Черниш шу мавзуни таҳлил қилди.

Кўплаб экспертлар Россия қўшинларини олиб кетиши тез орада ва сезиларли даражада бўлишига шубҳа билан қарамоқда.

Тўғри, Украина қуролли кучлари Курск амалиётини бошлаганидан кейин фронтдаги бошқа кўплаб участкаларда тўқнашувлар сони камайгани қайд этилган. Жанглар шиддати сусайгани у қадар жиддий эмас — 15-17 фоиз атрофида, аммо шунинг ўзи ҳам шахсий таркиб ва воситалар Курск областига олиб ўтилиши бошланганини тасдиқлайди.

Ғарбдаги нашрлар ҳам ўз маълумотларига таяниб, РФ захира кучларини фронтдан олиб, Курск атрофига олиб келишни бошлаганини ёзган.

Хусусан, Америкадаги Wall Street Journal газетаси АҚШ расмийлари орасидаги манбасига асосланган ҳолда Россия кучлари «қайта гуруҳлангани» ҳақида ёзган. Аммо нашр Москва жанг майдонидан айнан қанча қўшин олиб кетаётгани ҳақида аниқ маълумот бермаган.

BBC Украина хизматининг Украина ҳарбий раҳбариятига яқин манбаси айтишича, захира кучлар кўчирилиши Харкив, Купянск, Северск, Запорижжя ва Херсон йўналишларида қайд этилган.

Украиналик ҳарбий таҳлилчи Константин Машовецга кўра, Украина қуролли кучлари юришидан кейин Россия қўмондонлиги бу юришни қайтариш учун қўшиннинг 10-11 баталёндан иборат биринчи эшелонини шакллантирган. Бу тахминан 3-5 минг кишилик қўшин дегани.

Ҳарбий эксперт, захирадаги полковник Петро Черник BBC билан суҳбатда Россия Курск областида муваффақият қозониш учун камида 30-40 минг ҳарбийдан иборат гуруҳ тўплаши лозимлигини айтган. Бу амалда Россиянинг Украинадаги қўшинларининг 10 фоизи демакдир.

Эксперт Курск областидаги россиялик ҳарбийлар сони украинлар гуруҳиникидан 3-4 баравар кўп бўлиши кераклигини таъкидлаган. Бу россияликлар катта эҳтимол билан украинларнинг яхши жиҳозланган мудофаа чизиғига ҳужум қилишига тўғри келиши билан боғлиқ.

«Вақт Украина фойдасига ишламоқда, чунки мустаҳкам ўрнашиш деган тушунча бор ва ҳужум қилаётган томон доимо катта йўқотишларга дучор бўлади», — дейди таҳлилчи.

Харкив областидаги Россия қўшини

Черникнинг фикрича, Кремл айни вақтда Харкив областида жанг олиб бораётган «Север» қўшинлар гуруҳидан катта миқдордаги захира кучларни жалб қила олади. Ушбу гуруҳ миқдори 75 минг кишига етади ва алоҳида баталёнларни олиб кетиш аллақачон бошланган.

Фронтнинг айнан мазкур участкаси ҳудудий жиҳатдан Курск областига энг яқини саналади.

10 май куни Россия қўшини чегарани кесиб ўтган ва Харкив областига кириб, Вовчанск шаҳри ҳамда Липци шаҳарчаси йўналишларида ҳаракатлана бошлаганди.

Олдинга силжиш фақат дастлабки икки-уч кунда кузатилди, кейин эса Украина бу йўналишга захира кучларини олиб келди, гуруҳ қўмондонини ўзгартирди ҳамда вазиятни барқарорлаштиришга муваффақ бўлди.

Шундан буён Харкив областида фронт чизиғи деярли ўзгаришга учрамади. Россиялик ҳарбийлар ҳамон Вовчанскнинг фақат бир қисмида, Вовчя дарёсидан шимолда жанг қилмоқда, шунингдек Глубоке қишлоғи томондан Липцига яқинлашиб келишга уринмоқда.

^{Россия армияси Вовчанск учун бир неча ойдан буён муваффақиятсиз жанг қилмоқда}
Украин кучлари бу йўналишларда нафақат ҳимояланмоқда, балки қарши ҳужумларга ҳам ўтиб, рақибни ҳимояланишга мажбур қилмоқда.

Курск области ҳам Харкив области каби «Север» гуруҳи жавобгарлик зонаси экани инобатга олинса, Курск атрофида биринчи навбатда айнан мазкур гуруҳнинг захиралари жойлаштирилгани мантиқийдир.

Бундай бўлинмалар кўчириб ўтказилгани тўғрисидаги маълумотни Украина қуролли кучларининг «Харкив» оператив-тактик гуруҳи ҳам тасдиқлайди.

«Душман бизнинг йўналишдан алоҳида бўлинмалар, алоҳида куч ва воситаларни ўзига, Курскка олиб ўтмоқда. Аммо ҳозирча бу бизнинг вазиятимизга қандайдир жиддий таъсир кўрсатди дея олмаймиз», — деган оператив-тактик гуруҳ спикери Виталий Саранцев.

У Москва Курск областига йирик тузилмалар, масалан, бутун бригадаларни эмас, фақат уларнинг қисмларини ўтказаётганини таъкидлайди.

Бундай қайта жойлашув ҳали у қадар кенг миқёсда бўлмаётганини россияликлар сўнгги кунларда Харкив атрофида фаол ҳаракат қилаётгани ҳам кўрсатади. Саранцевнинг хабар қилишича, 13 август куни россияликлар Липци томон танклар билан ёпирилма ҳужум уюштиришга ҳаракат қилган, аммо украинлар ҳужумни қайтарган.

Вовчанскда ҳам россияликлар шаҳар шимолидаги кўп қаватли уйлар ҳудудига юриш қилишга уриниб кўрган, аммо уларда кичиккина Вовчя дарёсининг жанубий соҳилига ўтиш учун куч ва воситалар етарли эмас, деган ОТГ спикери.

Унинг сўзларига кўра, Харкив томон юриш бошлаган Россия гуруҳи миқдори 30 минг киши атрофида бўлган, аммо ҳозирда унинг қанча қисми Курск областига қайтарилганини айтиш қийин.

Константин Машовецнинг маълумотига кўра, Россия Курск атрофига Харкив йўналишидан тўртта мотоўқчи баталён олиб ўтган, яна бир шундай баталён — Купянск йўналишидан келган.

Запорижжя ва Херсон областларидаги қўшинлар

Украина қўмондонлиги хабар беришича, Россия Запорижжя ва Херсон областидаги қўшинларнинг ҳам бир қисмини олиб чиқмоқда. Бу ҳудудларда ўтган ҳафтада жанглар интенсивлиги пасайиши кузатилган.

«Таврия» оператив-стратегик гуруҳи спикери Дмитро Лиховойнинг айтишича, фронтнинг бу участкасида Россия шусиз ҳам ёппасига ҳужум амалиётлари учун етарли ресурсларга эга эмасди, энди эса бор бўлинмаларнинг ҳам бир қисми олиб кетилмоқда.

«Бизда Днипрбўйи ва Запорижжя йўналишларидаги оккупация қўшинларининг айрим бўлинмалари қайта жойлаштирилаётгани тўғрисида разведка маълумоти бор», — деган у.

^{Запорижжя областида Россия армияси Украина ҚК ўтган йилда озод қилган Работине қишлоғи атрофида юриш қилишга уриниб кўрди. Ҳозирда ушбу аҳоли яшаш манзили икки томонга ҳам қарашли бўлмаган «кулранг зона» ҳисобланади}
Шу билан бирга, унинг сўзларига кўра, Курск областидаги ҳарбий ҳаракатларнинг Украина жанубидаги оператив ҳолатга таъсири ҳақида гапиришга ҳали эрта.

Херсон йўналишидаги жангларда қатнашиб келган 810-денгиз пиёдалари бригадаси ҳам жойлашув манзилини ўзгартиргани маълум. Севастополда тузилган ушбу бригада аллақачон Курск атрофидаги жангларда кўриниш берган. Бунинг кўплаб фото ва видеодалиллари мавжуд.

Бу бригада уруш бошида Волноваҳа ва Мариупол учун жангларда қатнашиб, катта йўқотишларга учраганди. Кейин эса Запорижжя йўналишида ва Кринки қишлоғи учун жангларда қатнашди.

Аммо, фронтнинг бошқа участкаларида бўлгани каби, Россия Украинадаги жанг майдонларидан бўлинмаларни тўлиқ таркибда эмас, фақат уларнинг қисмларини, жумладан фронт ортидаги баталёнлар ва махсус топшириқли кучларнинг роталарини олиб кетмоқда.

Покровск, Торецк: Донецк фронтида нима гаплар?

Август ойи ўрталарида Донецк областидаги Покровск ва Торецк шаҳарларида украин армиясининг аҳволи оғирлашиб қолди.

Бу шаҳарлардан биринчисига Россия қўшини аллақачон 10-15 км масофага яқинлашиб келган ва ҳозирги суръат сақланиб турса, яқин ҳафталарда ушбу логистик марказни шарқ ва жанубдаги стратегик муҳим йўллардан узиб қўйишлари мумкин.

Торецк борасида эса россияликлар анчадан буён унинг чеккаларида жанг қилаётганини айтиш мумкин, улар шаҳар яқинидаги Ню Йорк посёлкасини қарийб тўлиқ эгаллаган ва шу кунларда шаҳарнинг ўзини штурм қилишга тайёрланмоқда.

Бу йўналишдаги украин жангчилари ҳолдан тойишгани, катта йўқотишларга учрашгани, бўлинмалар барқарор эмаслиги ва мудофаа учун тайёр кадрлар етишмовчилиги ҳақида шикоят қилиб келмоқда.

Экспертлар эса Донбассдаги муваффақиятларини кўриб турган Россия фронтнинг бу участкасидан қўшинларнинг кичик қисмини ҳам олиб, Курск атрофига ташламаслигини айтишмоқда.

«Ҳарбий тўқнашув чизиғидан қўшинлар катта миқдорда, ёппасига олиб кетилиши бўлмайди, чунки россияликлар учун Донецк областини эгаллаш устувор вазифа бўлиб қолмоқда», — дейди Петро Черник.

Қолаверса, Россия буни тезда амалга ошира олмайди ҳам — камида логистик муаммолар туфайли.

«Фронтдан қўшинни олиб кетиш осон иш бўлиб туюлади. Соатига 200 км тезликда ҳаракатланаётган автомобилни тасаввур қилиб кўринг. Уни кескин буриб бўлмайди. Урушда ҳам шундай — куч ва воситалар аста-секинлик билан шакллантирилади», — деган у.

Константин Машовец Кремл охирги паллага қадар Покровск ва Торецк йўналишларидаги бўлинмаларни олиб кетмаслигига ишончи комил.

^{Торецкдаги кўп қаватли уй Россия артиллерия зарбалари ва авиация бомбаларидан жиддий шикастланган}
«Шу туфайли, Украина қуролли кучларининг Курск областидаги амалиёти ҳатто стратегик даражада рақиб захира кучларини „жалб қилиш“ истиқболига эга бўлса-да (мен эса бунга шубҳа билан қарайман), Россиянинг юриши яқин вақтлар ичида ҳамма йўналишларда ва бирданига тўхташини кутмаган бўлардим», — дея хулоса қилади таҳлилчи.

«Покровск ва Торецк йўналишларидаги ҳужумга Курск области бир ёқда турсин, ҳатто Мурманск ва Владивостокка Антанта десант тушириши ҳам таъсир қила олмайди», — дея киноя қилади Мудофаа стратегиялари маркази ҳарбий эксперти Виктор Кевлюк.

«У ерда рақиб катта қурбонлик бериб бўлса ҳам муваффақият қозонмоқда. Ва ўз ниятидан қайтмайди», — деган у.

Аммо бошқа барча йўналишларда юриш суръатлари пасайган, жанубда эса жанглар амалда тўхтаб қолган, фақат «локал тўқнашувлар» учраб турибди.

Ғарб нашрлари ўз манбаларига асосланиб ёзишича, бу дилеммани — бир вақтнинг ўзида қўшинларни Донбассда қолдириш ҳамда Украина қуролли кучларининг Курск областидаги юришини қайтаришни — Кремл фақат янги сафарбарлик тўлқинини эълон қилиш орқали ҳал қилиши мумкин.

Bloomberg нашри қайд этишича, Путин бундай қарорни жорий йил охирларига бориб қабул қилиши мумкин.

Кремлдагилар бу маълумотга ҳозирча расмий муносабат билдирмади, Давлат думасининг мудофаа қўмитаси эса бундай режа борлигини рад этмоқда. Россия ва Украина уруши “Замин” янгиликларини “Одноклассники”да кузатиб боринг