Аллергия бугунги кунда дунёнинг ҳар бешинчи аҳолиси дуч келадиган энг кенг тарқалган муаммолардан бири ҳисобланади. Кўпчилик аллергиянинг сабабларини билмайди ва уни оддий қичишиш, бурун оқиши ёки тўсатдан чарчаш деб ҳисоблайди.
Ушбу мақолада аллергияни қандай аниқлаш, уни сабабларини тушуниш ва соғлиққа зарар етказмаган ҳолда даволаш ҳақида тўлиқ маълумот берамиз. Аллергия организмнинг нисбатан хавфсиз моддаларга нисбатан ҳаддан ташқари сезгирлик реакцияси сифатида намоён бўлади.
Айримлар учун аллерген билан алоқа ҳеч қандай салбий таъсир кўрсатмаса, бошқалар учун бу кўз ёшланиши, йўтал ва бошқа ноқулайликларга олиб келади. Иммун тизими чанг, ҳайвон жунлари ёки овқат маҳсулотлари каби зарарсиз моддаларга таҳдид сифатида қарайди ва гистамин моддаси ишлаб чиқаради.
Бу эса қичишиш, бурун оқиши, шиш ёки тошмаларни келтириб чиқаради. Аллергиянинг пайдо бўлишига насл омили катта таъсир кўрсатади.
Агар ота ёки онадан бири аллергик бўлса, фарзандда аллергия ривожланиш эҳтимоли икки баробар ошиб боради. Аммо ташқи омиллар ҳам муҳим рол ўйнайди: стресс, ифлосланган ҳаво, уйқунунг етишмаслиги, нотўғри овқатланиш ва сурункали касалликлар.
Баъзан эса аллергия стресс ёки совуқ каби ноанъанавий сабаблар билан боғлиқ бўлиши мумкин. Аллергия белгилари қичишиш, тошмалар, бурун оқиши, йўтал, кўз ёшланиши ва чарчоқ каби симптомлар билан намоён бўлади.
Баъзида терида қизариш, қуруқлик, лаб ёки қовоқларнинг шишиши кузатилади. Огир ҳолларда нафас олиш қийинлашади ва ўпкада сиқилиш бўлиши мумкин.
Аллергик реакцияларни даволашда аллергенни аниқлаш ва ундан узоқлашиш муҳим. Шифокорлар аллергияни аниқлаш учун тери тестлари ёки иммуноглобулин Е (IgE) таҳлилларини ўтказадилар.
Шу билан бирга, баъзи ҳолларда овқатни парҳез асосида синовдан ўтказиш тавсия этилади. Аллергияни ўзи-ўзидан аниқлаш ёки уй шароитида даволаш хавфли бўлиши мумкин, шунинг учун мутахассисга мурожаат қилиш лозим.
Бугунги кунда фармакология аллергияни даволаш учун турли хил антигистамин препаратлар, томчилар ва спрейларни тақдим этади. Огир ҳолларда эса гормонал дори ёки адреналин ишлатилади.
Аллергияга қарши иммунотерапия эса аллергенларга организмни мослаштиришга ёрдам беради. Бу усул узоқ муддатли натижаларни беради ва аллергик симптомларни камайтиради.
Аллергияга қарши курашнинг муҳим қисми — соғлом турмуш тарзига риоя қилишдир. Тўғри овқатланиш, мунтазам жисмоний фаоллик ва яхши уйқу организмни мустаҳкамлайди.
Бундан ташқари, стрессни камайтириш ва иммунитетни мустаҳкамлаш учун нафас олиш машқлари ёки совуқ сув билан чиниқиш тавсия этилади. Аллергия симптомлари кузатилган ҳолларда ўз вақтида шифокорга мурожаат қилиш зарур.
Фақат мутахассис аниқ ташхис қўйиб, тўғри даволаш усулини танлаши мумкин. Ўз-ўзини даволаш эса хавфли бўлиши мумкин.
