Бу луқма ижтимоий тармоқларда айнан шу маънода ёзилган изоҳ сабаб қораланди. Аслида экотуризмнинг мақсади бошқа туристик саёҳатлардан фарқли ўлароқ табиат билан уйғунлашиш.
Интернет ривожи сабаб одамларда саёҳатга ҳам хоҳиш кучайди. Сайёҳларнинг таассуротлари, фотожамланмалари ҳар бир инсонни саёҳат қилишга ундайди. Ҳар қандай саёҳат инсоннинг дунёқарашини бойитади дейишади. Бизнинг юртимизда ҳам ўзга юртларга боришга имкон тополмаганлар табиат қўйнида дам олишни маъқул кўришмоқда. Демак, бизда ҳам экотуризм ривожланмоқда.
Экотуристлар бошқа сайёҳлардан фарқли ўлароқ ресторанда овқатланиш ёки пластмассадан фойдаланишдан бош тортишлари мумкин. Бу эса ортиқча чиқинди чиқишининг олдини олади, газ, энергия тежалади, ҳавонинг ифлосланиши камаяди, дегани. Мутахассислар айнан шунинг учун ҳам экотуризм жуда муҳим, деб ҳисоблашаркан. Аммо инсоннинг қадами етган жой борки, ўзидан албатта,«из» қолдиради.
2022 йилги тадқиқот шуни кўрсатдики, туризм дунёдаги карбонат ангидрид (CО2) нинг қарийб 8 фоизига масъул, яънинг уларнинг аксарияти озиқ-овқат ва чиқиндиларнинг табиатга ташлаб кетилиши билан боғлиқ.
Эсингизда бўлса айни баҳор пайтида ҳамма лолақизғалдоқ сайлига борганини ижтимоий тармоқлар орқали кузатдик. Аммо улар ортидан лолақизғалдоқ ўсаётган далалар пайҳон бўлаётгани, ўша ерга елим идишлару турли чиқиндиларни ташлаб кетаётганини ҳам кўрдик.
Ҳозир кўпчилик боришга одатланаётган Сурхондарёнинг Сангардак қишлоғи ҳам туристлар билан гавжум. У ернинг шаршараси, гўзаллиги ҳар қандай сайёҳни мафтун қилади. Аммо зилол сув ичида сузиб юрган елим идишлар, қовун ва тарвуз пўчоқларини кўриб ишқилиб бу ер ҳам Ҳиндистоннинг Ганга дарёсидек улкан чиқинди ҳавзасига айланмаса яхшийди, деган хавотир чулғайди одамни.
Экотуризмнинг ривожланаётгани яхши, аммо экологияга, табиатга меҳр бериш ўрнига уни баттар ифлослантириш нечоғлик тўғри?
Ҳали аҳолимизда туризм тушунчалари шаклланмаган деб бемалол айта оламиз. Табиатдан баҳра олишдан ҳам кўра, у ерда суратга тушиш, овқат пишириб ейиш муҳимга ўхшайди. Ахир тинмай суратга тушиш ёки ҳаммаёқни тутатиб овқат пиширишга чалғиб табиатдан қандай баҳра олиш мумкин?
«Кореядан келган меҳмон бир ой давомида асосан тоғларимизга, дарёларимизга борди. Лекин ҳеч қачон қозон-товоқ кўтариб юрмади. Баъзан ўзимизнинг қирларимизга эрталабдан чиқиб кетарди, кеч қайтарди, олгани елим идишда сув бўларди ёки нон, ширинликлар. Кечқурун қайтганида ўша елим идиш ва ширинлик қоғозларини ўзи билан қайтариб олиб келарди», деганди танишларимдан бири.
Менимча, мана шундай табиати чиройли, сув ҳавзалари бор жойларга қаттиқ назорат ўрнатилиши лозим. Худди баъзи дўконларга музқаймоқ ва егуликлар билан кириш мумкин бўлмаганидек... Ахир мақсад табиат билан уйғунлик бўлганидан кейин табиат билан чинакамига уйғунлашиш, унинг гўзаллигидан баҳра олиш, «оғриқ»ларию «қувонч»ларини ҳис қилиш керакда...
Барно Султонова
“Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг
