O‘zbekistondagi korrupsiya darajasi haqidagi fikrlar bu muammo mamlakatda chuqur ildiz otganidan dalolat beradi. Bu «Daryo»ga Jahon bankining Uzbekistan: The Second Systematic Country Diagnostic hisobotidan ma’lum bo‘ldi.
«Ijtimoiy fikr» davlat tashkiloti tomonidan 2017 yil boshida o‘tkazilgan so‘rovnoma doirasida qatnashchilarning 58 foizdan ortig‘i jamiyatda korrupsiya mavjudligini tan olgan.
Sog‘liqni saqlash (37,6 foiz) va ta’lim (31,4 foiz) eng korrupsiyalashgan sohalar qatorida qayd etilgan. Natijalar huquqni muhofaza qilish, sud, ijtimoiy sug‘urta tizimi, banklar, soliq organlari, bojxona va hokimliklarda korrupsiyaning keng tarqalganligini ko‘rsatgan.
Korrupsiyaning asosiy omillari sifatida davlat xizmati xodimlarining past maoshi hamda jinoyatchilar va huquq-tartibot idoralari xodimlari o‘rtasidagi yaqin aloqalar keltirilgan.
So‘rovnoma qatnashchilarining 90 foizdan ortig‘i korrupsiyani kamaytirishga qaratilgan sa’y-harakatlarni qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlagan.
Korrupsiyani kamaytirish ma’muriy islohotlar kun tartibining muhim ustuvor yo‘nalishi hisoblanadi. Hukumat korrupsiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan propiska tizimi kabi byurokratiyani kamaytirish va cheklovchi ijtimoiy nazoratni olib tashlashdan tashqari, korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha maxsus agentlik ham yaratilgan.
2020 yil iyun oyida Prezidentga hisobot beruvchi va parlamentga hisobot beruvchi «Korrupsiyaga qarshi kurash komissiya»si tuzilgan.
Yangi komissiyaga davlat organlarida korrupsiyaga qarshi ichki tizimlarni yaratish va davlat xaridlari sohasidagi korrupsiyaga qarshi kurashni nazorat qilish vazifasi yuklatilgan.
2021 yil aprel oyida komissiya 2020 yilgi ma’lumotlar asosida korrupsiya jinoyatlarini tahlil qiluvchi birinchi hisobotni e’lon qilgan.
Unga ko‘ra, 2300 nafar korrupsionerga oid 1500 ga yaqin ish sudga yuborilgan. Davlat xaridlari va budjet ijrosi korrupsiyaning potensial muhim manbalari hisoblanadi.
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining hisobotiga (OECD, 2019) ko‘ra, davlat xaridlari korrupsiya xavfi yuqori bo‘lgan soha hisoblanadi.
Davlat xaridlari bo‘yicha bitimlarning 30 foizdan ortig‘i to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar tuzish yo‘li bilan tuziladi. Ularning 57 foizi esa tanlovli, lekin shaffof bo‘lmagan tanlov tartib-qoidalari orqali amalga oshiriladi.
Moliya vazirligi va Korrupsiyaga qarshi kurash komissiyasi davlat mablag‘larining noqonuniy o‘zlashtirilishi ustidan nazorat va tergovni takomillashtirish bo‘yicha qator islohotlarni amalga oshirmoqda. Vazirlik yaqinda budjetdan tashqari jamg‘armalarni boshqaruvchi barcha davlat muassasalari o‘z veb-saytlari va ochiq ma’lumotlar portallarida barcha daromadlar va xarajatlar to‘g‘risida hisobot berib turishini talab qiluvchi nizom chiqardi.
Jamiyat hukumatning korrupsiyaga qarshi kurashiga ijobiy munosabatda bo‘lmoqda, biroq islohotlarning boshida bu qo‘llab-quvvatlash unchalik yuqori darajada emas edi.
2018 yildan buyon hukumatning korrupsiyaga qarshi kurash borasidagi sa’y-harakatlari haqida jamoatchilik fikri ijobiy bo‘ldi. «O‘zbekiston fuqarolarini tinglaymiz» so‘rovnomasida qatnashganlarning 85 foizdan ortig‘i hukumat korrupsiyaga qarshi kurashda yaxshi yoki juda yaxshi ish olib bormoqda, degan fikrni bildirgan.
Biroq bunday qatnashchilar ulushi asta-sekin kamayib bormoqda va korrupsiyaga qarshi kurashdan noroziligini bildirgan fuqarolar ulushi 2018 yilga nisbatan oshgan.
O‘zbekistondan tashqaridagi korrupsiya haqidagi fikrlar ham o‘zgarmoqda.
Mamlakat Transparency International korrupsiyani qabul qilish indeksi kabi korrupsiyaning umumiy indekslarida kichik, ammo sezilarli o‘zgarishlarga erishdi.
Ko‘pchilik korrupsiya so‘nggi yillarda kamaydi, lekin hanuz muammo bo‘lib qolayotgani, bu ayniqsa, qurilish va yer ajratish sohalarida, qishloq joylarida va Toshkentdan tashqari viloyatlarda ancha yaqqol namoyon bo‘layotganiga qo‘shiladi.
Huquqni muhofaza qilish organlarida aloqalari bor, soliq va bojxona to‘lovlarini to‘lashdan qochishga muvaffaq bo‘lgan xususiy firmalar ham yashirin iqtisodiyot bilan raqobatlasha olmaslik kuchayib borayotganidan xavotirlarini muntazam bildiradi.
Shuningdek, ular davlat xaridlari jarayonlarining adolatli o‘tishi va davlat xaridlari shaffofligi, jumladan, kompaniyalarning benefitsiar egalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarda oshkoralik yo‘qligi yuzasidan xavotirlar bildirishdi. “Zamin” yangiliklarini “Twitter”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
AQSH harbiylari orasida o‘z joniga qasd qilish ko‘paydi
Har qanday katta yoshdagi kishi yetuk emas
Pashinyan Armanistonning Mustaqillik deklaratsiyani eng katta muammo va fojia deb atadi
Blinken Isroildan uchta muammoni hal etishni talab qildi
Yaxshi pishgan va mazali anor tanlashga yordam beradigan tavsiyalar
Erdo‘g‘on Turkiya Isroil bilan aloqalarini uzganini ma’lum qildi
Donald Tramp 27 yoshli Karolin Levittni Oq uy matbuot kotibi etib tayinlamoqchi
Jo Bayden: “Ba’zan xotinim meni kosmosga jo‘natish bilan tahdid qiladi”
