O‘zbekiston Markaziy banki aholining qarz yuklamasini nazorat qilish va moliyaviy xatarlarni kamaytirish maqsadida yangi talablarni joriy etdi. Endilikda banklar qarz berishda fuqarolarning daromadi va kredit miqdori o‘rtasidagi mutanosiblikni (DTI ko‘rsatkichi) qat’iy hisobga olishadi.
DTI nima va u kimlarga tegishli?
DTI (Debt-to-Income) — bu qarz oluvchining jami qarz miqdori uning o‘rtacha oylik daromadiga nisbatini ifodalovchi mezondir. Markaziy bank mazkur tartib qaysi yo‘nalishlarga taalluqli ekanini aniqlashtirib berdi:
- Cheklov joriy etilgan sohalar: Iste’mol kreditlari, mikroqarzlar va kredit kartalari.
- Istisno holatlar: Ta’lim kreditlari hamda yakka tartibdagi tadbirkorlarga beriladigan mablag‘lar uchun ushbu talab qo‘llanilmaydi.
Maksimal chegaralar: Qancha qarz olish mumkin?
Nazorat organi qarz oluvchining daromadi qay darajada tasdiqlanganiga qarab ikki xil maksimal chegarani belgiladi:
- Rasmiy daromadga ega bo‘lganlar uchun: Kreditning umumiy summasi o‘rtacha oylik ish haqining 8 baravaridan oshmasligi lozim.
- Muqobil ma’lumotlar asosida (norasmiy daromad): Agar daromad bilvosita ma’lumotlar bilan hisoblansa, qarz miqdori oylik daromaddan 5 baravargacha bo‘lishi mumkin.
Maqsad — fuqarolarni qarz botqog‘idan asrash
Ushbu yangi qoidalarni belgilovchi hujjat 18 dekabr kuni rasman ro‘yxatdan o‘tkazildi. Mutaxassislarning ta’kidlashicha, bundan asosiy ko‘zlangan maqsad — aholining o‘z imkoniyatidan ortiq qarz olishiga yo‘l qo‘ymaslik va tijorat banklarining kredit tavakkalchiliklarini jilovlashdir.
Bu islohot mamlakatimiz moliyaviy tizimining barqarorligini ta’minlash va aholining moliyaviy madaniyatini yuksaltirish yo‘lidagi muhim qadam hisoblanadi.
Sizningcha, kredit olishdagi bunday cheklovlar oilaviy byudjetni to‘g‘ri taqsimlashga yordam beradimi?
“Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!
Mehmon guruhidagi foydalanuvchilar ushbu nashrga izoh qoldira olmaydi.
