Россия армияси икки йўналишда фаоллашди (фото)

^{Фото: Reuters}

Украин қисмлари Запорижжя ва Бахмут атрофида секинлик билан ҳаракатланиши фонида Россия фронтнинг бошқа участкаларида жавоб таҳдидларини яратмоқда. Сўнгги кунларда улар Луҳанск области шимоли-ғарбида, чегара ва Креминна ўртасида сезиларли даражада фаоллашди. Айрим ҳарбий телеграм-каналлар Россия армияси шимолий йўналишда кенг кўламли ҳужум бошлагани ёки унга тайёргарлик кўраётгани ҳақида фикр билдирмоқда. Улар ҳозирги шароитда йирик ҳужум амалиёти ўтказишга қодирми ва бундан қандай мақсадлар кўзланади?

Фронтдаги вазият ҳақида қисқача

Чоршанба куни РФ мудофаа вазирлиги Харкив областида Молчаново (украинча номи Мовчанове) темирйўл станцияси эгаллангани ҳақида хабар берди.

Молчаново Харкив областининг Лиман Первий қишлоқчаси чеккасида, Оскол дарёси соҳилида, Украинанинг Купянск ва Россиянинг Валуйки шаҳрини боғловчи темирйўл линиясида жойлашган.

Россияликлар бир қанча йўналишларда – Купянск ва Боровоега, Кармазиновка ва Невскоега, Торское, Серебрянский ўрмони ва Билоҳоривкага ҳужум қилмоқда. Ҳар томонда шиддатли жанглар кечмоқда, Россия қўшинлари Купянскдан шимолда ва шимоли-шарқда, яъни Лиман Первий ҳудудида кичик тактик ютуқларга эришган – тахминан 1,5-2 км масофага илгариланган.

Улар Купянскдан жануби-шарқда ҳам, Стелмаховка қишлоғи йўналишида олдинга ҳаракат қилмоқда. Россия армиясида бошқа йўналишларда силжиш йўқ.

Бу вақтда украин қисмлари Бахмутдан шимолда ва жанубда ҳужумларни давом эттирмоқда. Чоршанба куни Украина қуролли кучлари бош штаби спикери Андрей Ковалев россияликлар шимолий қанотда Орехово-Василевка яқинидаги позицияларидан суриб чиқилганини хабар қилди.

Жанубий фронтда Россия қўмондонлиги аллақачон россияликлар мудофаасининг иккинчи линиясига ҳужум қилаётган украин қўшинларини тўхтатиш учун Старомлиновка қишлоғи (Бердянск йўналиши) яқинига захираларини олиб келган. Украина қуролли кучлари Запорижжя областидаги бошқа фронтларда ҳам кичик ютуқларга эришмоқда.

Донецк ҳудудида, Авдийивка ва Марйинка шаҳарлари атрофида ҳам фаол ҳарбий ҳаракатлар тингани йўқ. Лекин бу ҳудудда томонларнинг ҳеч бири бир-бирининг назоратидаги муҳим ҳудудларни эгаллай олгани йўқ.

«Улар қулай фурсат кутмоқда»

17 июл куни Украина қуролли кучлари Шарқий кучлари гуруҳи спикери Сергей Череватий Россия Луҳанск ва Харкив областлари чегарасига 100 мингдан ортиқ киши, 900 дан ортиқ танк, 555 дона артиллерия тизимлари, 370 та баравар ўт очиш ракета тизимларини — «энг яхши десант ва мотопиёда бўлинмалари, БАРСдаги захиралари, ҳудудий қўшинлар, хусусий ҳарбий компаниялар жангчилари, „Шторм-Z“ гуруҳини — ҳужумга ўтиш ва Украина мудофаасини кесиб ўтиш мақсадида олиб келгани» ҳақида маълум қилганди.

Россия армияси Купянск йўналишида фаол ҳужум амалиётларини июл ойи бошларида бошлаганди, Украина қуролли кучларини Креминна, Северодонецк ва энди Бахмутга таҳдид солаётган Северск бўртиғидан суриб ташлаш учун эса ўтган йилдан буён ҳаракат қилмоқда.

Россия Купянск ва Лиман йўналишларида катта куч тўплагани ҳақида Череватийнинг баёнотидан олдинроқ ҳам маълум бўлиб улгурганди. Украиналик ҳарбий экспертлар, хусусан, урушаётган томонларнинг шахсий таркиби ва техникалари миқдоридан яхши хабардор бўлган Константин Машковец ҳам бу йўналишга олиб келинган кучларни тахминан шундай, ҳатто ундан ҳам юқорироқ баҳолаганди.

У нафақат Россия қўшинларининг 120 километрлик полосадаги юқори концентрациясини (фронтдаги ҳар бир километрга қарийб минг аскар — ҳозирги вақт ўлчовлари бўйича анча кўп), балки катта миқдордаги зирҳли техникалар, хусусан танклар жамлангани ҳужумкор конфигурацияни кўрсатишини қайд этганди.

«Улар қулай паллани кутишмоқда… ва уларнинг жанубдаги „ҳамкасблари“ Залужнийни ўз захираларининг асосий қисмини „очиши“га мажбур қилишига жуда умид қилишмоқда… Ва украин захиралари жанубдаги „асосий линия“ни ёриб ўтиб, у ердаги жанглар билан банд бўлиб қолганида, улар зарба беришга умид қилишмоқда…» — дея ёзганди у 15 июл куни.

Россия нимага интилмоқда?

Зарбалар йўналишига кўра, уларнинг яқин вақт учун мақсадларини тушуниш мумкин. Россия армияси ўтган йил кузида украинларнинг қарши ҳужуми натижасида бой берилган позицияларнинг бир қисмини қайтариб олишни хоҳлайди.

Биринчидан, фронт линиясини Оскол дарёси бўйлаб ўрнатиш ва бу орқали украин кучларининг Сватове ва кейин Луҳанск области ичкарисига юриши хавфини бартараф этиш.

Иккинчидан, Украина қуролли кучларининг Жеребец дарёсининг сўл соҳилидаги Торское посёлкасида жойлашган плацдармини бартараф этиш - бу ердан туриб украинлар Креминнага, шунга мос равишда бутун Северодонецк-Лисичанск агломерациясига таҳдид солиб туради.

Ва учинчидан (аммо бу фақат иккинчи режа амалга ошганидан кейин бўлиши мумкин), Лиман ва Ямпилни штурм қилишга уриниш, шунингдек Северск бўртиғига ҳужум қилиш мумкин — украинларнинг бу форпости (олдинги пункт) бир вақтнинг ўзида бир неча йўналишларга хавф солади (Украина қуролли кучлари ҳозир бу ердан туриб жанубга, Соледарга ҳужум қилмоқда).

Россиянинг эҳтимоли юриши муваффақиятга эришиши учун зарур шароитлар мавжудми?

Россия армияси Купянск ва Лиман йўналишларида чиндан ҳам катта қўшин тўплаган — сон жиҳатдан Херсон, Запорижжя ва Донецк областларининг бир қисмида мудофааланаётган «Днепр» ва «Восток» гуруҳларидан кейин иккинчи, аммо зичлик ва концентрация бўйича қолган барчадан устун.

Россия чегаралари яқинлиги ва фронт ортидаги базалар Москва назоратидаги Луҳанск областида жойлашгани сабабли, бу участкада РФ қуролли кучларининг таъминот тизими яхши йўлга қўйилган.

Украина қуролли кучлари 2023 йил ёзидаги кампанияда асосий эътиборни Запорижжяда ҳужум қилишга қаратган, шунингдек Бахмутни озод қилиш амалиёти ҳам катта кучларни талаб этади. Киев бошқа йўналишларда захираларни тежаб сарфлашга мажбур.

Купянск йўналишида Россия армиясига устунлик тақдим этувчи яна бир омил эса Украина қуролли кучларида Оскол дарёсининг сўл қирғоғидаги плацдармлар учун охиригача курашиш иштиёқи бўлмаслиги бўлиши мумкин. Жиддий таҳдидлар туғилган тақдирда украин армияси Суровикиннинг херсонча манёврини такрорлаб, табиий сув тўсиғи ортидаги нисбатан қулай позицияларга чекиниши мумкин.

Россия армияси қандай қийинчиликларга дуч келиши мумкин?

Фронтнинг бир километрлик участкасига минг аскар, 9-10 танк, бешта артиллерия стволи ва 3-4 та баравар ўт очиш реактив тизими — жиддий куч. Аммо очиқ манбаларга кўра, Купянск ва Лиман йўналишларида украин қўшинлари сон борасида россияликлардан қолишмайди, танк ва артиллерия қуроллари сонидаги фарқ эса ғарбнинг замонавий ва юқори аниқликдаги қуроллари ҳисобига компенсация қилинади.

Қуроллар борасида Россия армияси рақибини ҳеч нарса билан ҳайрон қолдира олмайди, бу вақтда эса Украина қуролли кучлари ғарблик иттифоқчиларидан мунтазам равишда қандайдир янги нарсалар олади, бу билан кўпинча жанг майдонидаги кучлар мувозанатини ўзгартиради ва тактик қарорларга таъсир кўрсатади.

Икки томоннинг куч ва воситалари жойлашуви кўрсатилган визуал инфографикани, масалан, Полшанинг ҳарбий-тарихий портали Martinn (@martinnkaaaa) инфографикасида кўриш мумкин.

Россиянинг йирик амалиётни бошланишининг эҳтимолий вақтини яхши дейиш қийин. Катта эҳтимол билан, шимолда тўпланган йирик гуруҳни анча олдинроқ, Россия армияси Бахмут яқинида ташаббусга эга бўлганида ҳаракатлантириш ҳамда шимолдан ҳужумга ўтишни Бахмутни эгаллаш билан синхронлаштириб, Краматорск ва Словянск томон давом этиш режалаштирилганди. Аммо ҳозирга келиб маълумки, Бахмутни эгаллаш бўйича амалиёт узоқ чўзилиб, тўхтаб қолди ва ривожланмади, энди эса Россия қўшини украинларнинг қанотлар ва шимоли-шарқдан қилаётган ҳужумларини тўхтатиш учун қўлидан келганича ҳаракат қилиши керак.

Бундан ташқари, Луҳанск ва Харкив областлари шимоли, шунингдек Донецк области — асосий мудофаа чизиғи ёриб ўтилганида танклар устунлигидан фойдаланиш мумкин бўлган яланғоч даштликлардан иборат эмас. Бу ҳудудлар кўп сонли сув тўсиқлари ва табиий бошпаналар мавжуд бўлган мураккаб паст-баландликлардан иборат — ҳимояланиш учун имкониятлар жуда кўп.

Ўтган йил кузида Оскол дарёсининг шарқидаги марраларга етиб борган украин армияси ўтган вақт ичида кучли ва эшелонланган мудофаа истеҳкомлари ўрнатганига шубҳа йўқ. Албатта, назарий жиҳатдан ҳар қандай ҳимояни ёриб ўтиш ёки таслим қилиш мумкин, лекин қандай қурбонликлар эвазига? Украина қуролли кучларида синовдан ўтган стратегия мавжуд — кичик ҳудудларни топшириш эвазига рақибни қириб ташлаш.

Запорижжя йўналишида шиддатли жанглар кетаётган маҳалда, йўқотишлар ортади, Россиянинг «Днепр» ва «Восток» гуруҳи захиралари тезлик билан камайиб боради, Бахмут йўналишида ҳам айни ҳолат кузатилмоқда, яна бир кенг кўламли амалиёт, етмаганига ҳужум амалиёти эса Москвага жуда қимматга тушиши мумкин. Асосий савол: захиралар барчасига етарли бўладими?

Хулоса

Хўш, Россия Купянск ва Лиман йўналишларида кенг кўламли ҳужум амалиёти ўтказишга қодирми?
 
— Россия қўшинлари сони, уларнинг техникалар билан жиҳозланганлик даражаси, омборлар ва таъминот йўллари мавжудлиги ҳисобга олинса — катта эҳтимол билан, йўқдан кўра ҳа.

Россия армияси сезиларли ютуқларга эриша оладими?

— Юқоридаги омилларни ҳисобгаолган ҳолда — катта эҳтимол билан ҳадан кўра йўқ.

У нимага эриша олади?

— Бу украин қўшинларини банд қилиб қўйиши, қўмондонликни захираларни шиддатли ва аҳамиятлироқ жанглар кетаётган жанубга эмас, балки шимолга ташлашга мажбур қилиши, бу орқали вақтдан ютилиши ва эҳтимол позицияларни сақлаб қолиши мумкин — гарчи улкан йўқотишлар бериш эвазига бўлса ҳам.

Аммо кейин Россия ҳарбий-сиёсий раҳбарияти қаршисида муқаррар савол кўндаланг бўлади: бу йўқотишлар ниманинг ҳисобига тўлдирилади? Москва эса аввал бундай қарорларни қабул қилишни охиригача ортга суриб келганди.