Мусулмон ҳазорасига мансуб ўрта аср кишилари, бошқалар каби, мавсумий таъсирларга кўра овқатланишган. Одатда қишки овқатларда денгиз карам, лавлаги, гулкарам, шолғом, сабзи, сельдерей, нўхат, ловия, ясмиқ, нўхат, зайтун, буғдой ва ёнғоқ каби сабзавотлар ишлатилган. Улар одатда гўштли маҳсулотлар билан истеъмол қилинган. Пишириқлар одатда анжир, хурмо, майиз ва ўрик каби қуритилган мевалардан иборат эди. Меваларга бинафша, ясмин, алоэ, шифобахш зираворлар, мевали пастилалар ва сақич сиропларидан тайёрланган ичимликлар ҳамроҳ бўлган.
Мисрнинг Қоҳира шаҳридаги Фотимийлар даврига оид Х-ХI асрларга тегишли биллур кўза
Аксинча, уларнинг ёзги рационида 11 турдаги яшил ловия, турп, салат, ҳиндибо, бақлажон, сабзи, бодринг, корнишни, сув тереси, илик, қовоқ ва гуруч мавжуд эди. Уларга ҳамроҳ бўлган гўшт асосан парранда, туяқуш ва мол гўшти эди. Ширинликлар орасида лимон, оҳак, беҳи, нектарин, тут, олча, олхўри, ўрик, узум, анор, тарвуз, нок, олма, асалли қовун каби мевалар бор эди. Ичимликлар мева пастиллари, лимон, атиргул, ясмин, занжабил ва арпабодиёндан тайёрланган сироп ва консервалардан тайёрланган.
“Ҳозир Бургосда қудратли граф истиқомат қилади, у хўжайинимни ўз саройига олиб кетди. Бундан ташқари, мориско услубида зийнатланган гўзал қизлар ва хонимлар келишди, улар бутун ташқи кўриниши ва еб-ичиши билан шу урфга эргашадилар”.
Бу иқтибос XV асрнинг ўрталарида Кастилияга ташриф буюрган ва ўзи кузатган ҳаётнинг баъзи диққатга молик эслатмаларини ўз кундалигига муҳрлаган чех саёҳатчиси Росмитал баронига тегишли эди.
Морисколар ХVI аср бошларида мажбурий тарзда христианлаштирилган, бироқ улар асосан аждодлари дини – Исломга эътиқод қилишда давом этганлар ва шунинг учун улар Испаниядан қувиб чиқарилган.
Европада озиқ-овқат истеъмоли ва тайёрлашга исломнинг улкан таъсири одатий Шарққа уюштирилган салиб юришлари орқали етиб келди. Салиб юришлари (1095-1291) даврида ғарбий христианлар том маънода мана шундай яшаш санъатини кашф этганлар.
«Усмонлиларнинг сарой ошхонаси»
Кўп ўтмай, улар бундай турмуш тарзини тўлалигича қабул қилишди. Шарқда фақат шарқона таомларни истеъмол қилган салибчиларнинг кўплаб мисоллари мавжуд. Уларнинг кўпчилиги чўчқа гўштини истеъмол қилишдан бош тортишгача боришганини тарихчи М. Эрбстоссер таъкидлаб ўтган. Ғарбликларга турли хил зираворлар билан таъмланган турли хил экзотик таомлардан иборат десертлар тақдим этилган.
Қадимги адабий манбаларнинг кўпчилигида Европа феодаллари нафақат фақат шарқ табиблари, балки фақат мусулмон ошпазлари борлигидан фахрланишган. Бунда салибчилар бир мусулмонни бош ошпаз қилиб олган сицилиялик Вильям II (1166-1189 йилларда ҳукмронлик қилган) бошқа жойларда ўрнатган намуналарга амал қилишди.
Сицилия мусулмонлари узоқ вақт сақланиши мумкин бўлган қуритилган макаронни ихтиро қилишган.
Овқатланиш учун ишлатиладиган идишлар мусулмонлар билан алоқада бўлингач, асосан салиб юришлари пайтида пайдо бўлган.
Мусулмон Испаниясида – Андалусияда шиша 887 йилда вафот этган Аббос ибн Фирнас даврида маълум бўлган ва анча аввалдан ишлатилган. Ўз тажрибаларида у қум ва тошдан шиша ясаган.
Ғарбнинг биринчи рецепт китоблари одатда XV асрда даниялик муаллиф Ҳенрик Ҳарпестраэнгнинг (ваф. 1244) иккита кичик рисоласидан иборат бўлиб, аммо барча рецептлар сарацинлар (мусулмонлар шундай аталган) номини олган. Ва улар сарацин томатларига, пиширилган гўштга ва бошқалардан фойдаланишган.
Каталония пазандачилик китоби – Libre de Sent Sovi XIV аср охири ва XV аср бошлари қўлёзмалари орасида сақланган, у мусулмонларнинг Ўрта ер денгизи таомлари Европа шимолида қандай ривожланганлиги ҳақида намунани ўз ичига олади.
Навал Насруллоҳнинг “Ибн Сайёр ал-Варроқ Бағдодийнинг Х аср пазандалик китоби”
Чарлз Перри томонидан таржима қилинган XIII асрнинг Андалусия ошпазлик китобида учта таомли меню қуйидагиларни ўз ичига олади:
- Илк десертлар: карам билан гўштли шўрва
- Асосий таом: янги пишлоқли Миркас
- Асосий таом: Тажин қовурдоғи
- Асосий таом: Тарид балиғи
- Асосий таом: қовурилган товуқлар
- Ширинлик: Амир Тардаси
- Ичимлик: анор сиропи.
Юқоридагилардан хулоса қилиш мумкинки, мусулмон тамаддуни Ғарб дунёсига бошқа соҳалар қатори таомлар ва ошпазлик санъатида ҳам мислсиз таъсир кўрсатган. “Замин” янгиликларини “Инстаграм”да кузатиб боринг
Ctrl
Enter
Хато топдИнгизми?
Иборани ажратиб Ctrl+Enter тугмасини босингМавзуга оид янгиликлар
Шавкат Мирзиёев: “Фаластинлик болалар ва аёлларни беғараз даволашга тайёрмиз”
Блинкен Исроилдан учта муаммони ҳал этишни талаб қилди
НАТО бош котиби Украинанинг фронтдаги аҳволи ёмонлашганини тан олди
Эрдўғон Туркия Исроил билан алоқаларини узганини маълум қилди
Боррел ЕИнинг Исроил билан мулоқотини тўхтатишни таклиф қилди
Рақобат қўмитаси биржада Аи-80 бензини бошланғич нархига чеклов ўрнатди
Чет эл валюталарининг ўзбек сўмига нисбатан янги қийматлари эълон қилинди
Сирдарёда ЙТҲ содир этган ҳайдовчидан пул олган ЙПХ ходими қамалди
