Musulmon hazorasiga mansub o‘rta asr kishilari, boshqalar kabi, mavsumiy ta’sirlarga ko‘ra ovqatlanishgan. Odatda qishki ovqatlarda dengiz karam, lavlagi, gulkaram, sholg‘om, sabzi, selderey, no‘xat, loviya, yasmiq, no‘xat, zaytun, bug‘doy va yong‘oq kabi sabzavotlar ishlatilgan. Ular odatda go‘shtli mahsulotlar bilan iste’mol qilingan. Pishiriqlar odatda anjir, xurmo, mayiz va o‘rik kabi quritilgan mevalardan iborat edi. Mevalarga binafsha, yasmin, aloe, shifobaxsh ziravorlar, mevali pastilalar va saqich siroplaridan tayyorlangan ichimliklar hamroh bo‘lgan.
Misrning Qohira shahridagi Fotimiylar davriga oid X-XI asrlarga tegishli billur ko‘za
Aksincha, ularning yozgi ratsionida 11 turdagi yashil loviya, turp, salat, hindibo, baqlajon, sabzi, bodring, kornishni, suv teresi, ilik, qovoq va guruch mavjud edi. Ularga hamroh bo‘lgan go‘sht asosan parranda, tuyaqush va mol go‘shti edi. Shirinliklar orasida limon, ohak, behi, nektarin, tut, olcha, olxo‘ri, o‘rik, uzum, anor, tarvuz, nok, olma, asalli qovun kabi mevalar bor edi. Ichimliklar meva pastillari, limon, atirgul, yasmin, zanjabil va arpabodiyondan tayyorlangan sirop va konservalardan tayyorlangan.
“Hozir Burgosda qudratli graf istiqomat qiladi, u xo‘jayinimni o‘z saroyiga olib ketdi. Bundan tashqari, morisko uslubida ziynatlangan go‘zal qizlar va xonimlar kelishdi, ular butun tashqi ko‘rinishi va yeb-ichishi bilan shu urfga ergashadilar”.
Bu iqtibos XV asrning o‘rtalarida Kastiliyaga tashrif buyurgan va o‘zi kuzatgan hayotning ba’zi diqqatga molik eslatmalarini o‘z kundaligiga muhrlagan chex sayohatchisi Rosmital baroniga tegishli edi.
Moriskolar XVI asr boshlarida majburiy tarzda xristianlashtirilgan, biroq ular asosan ajdodlari dini – Islomga e’tiqod qilishda davom etganlar va shuning uchun ular Ispaniyadan quvib chiqarilgan.
Yevropada oziq-ovqat iste’moli va tayyorlashga islomning ulkan ta’siri odatiy Sharqqa uyushtirilgan salib yurishlari orqali yetib keldi. Salib yurishlari (1095-1291) davrida g‘arbiy xristianlar tom ma’noda mana shunday yashash san’atini kashf etganlar.
«Usmonlilarning saroy oshxonasi»
Ko‘p o‘tmay, ular bunday turmush tarzini to‘laligicha qabul qilishdi. Sharqda faqat sharqona taomlarni iste’mol qilgan salibchilarning ko‘plab misollari mavjud. Ularning ko‘pchiligi cho‘chqa go‘shtini iste’mol qilishdan bosh tortishgacha borishganini tarixchi M. Erbstosser ta’kidlab o‘tgan. G‘arbliklarga turli xil ziravorlar bilan ta’mlangan turli xil ekzotik taomlardan iborat desertlar taqdim etilgan.
Qadimgi adabiy manbalarning ko‘pchiligida Yevropa feodallari nafaqat faqat sharq tabiblari, balki faqat musulmon oshpazlari borligidan faxrlanishgan. Bunda salibchilar bir musulmonni bosh oshpaz qilib olgan sitsiliyalik Vilyam II (1166-1189 yillarda hukmronlik qilgan) boshqa joylarda o‘rnatgan namunalarga amal qilishdi.
Sitsiliya musulmonlari uzoq vaqt saqlanishi mumkin bo‘lgan quritilgan makaronni ixtiro qilishgan.
Ovqatlanish uchun ishlatiladigan idishlar musulmonlar bilan aloqada bo‘lingach, asosan salib yurishlari paytida paydo bo‘lgan.
Musulmon Ispaniyasida – Andalusiyada shisha 887 yilda vafot etgan Abbos ibn Firnas davrida ma’lum bo‘lgan va ancha avvaldan ishlatilgan. O‘z tajribalarida u qum va toshdan shisha yasagan.
G‘arbning birinchi retsept kitoblari odatda XV asrda daniyalik muallif Henrik Harpestraengning (vaf. 1244) ikkita kichik risolasidan iborat bo‘lib, ammo barcha retseptlar saratsinlar (musulmonlar shunday atalgan) nomini olgan. Va ular saratsin tomatlariga, pishirilgan go‘shtga va boshqalardan foydalanishgan.
Kataloniya pazandachilik kitobi – Libre de Sent Sovi XIV asr oxiri va XV asr boshlari qo‘lyozmalari orasida saqlangan, u musulmonlarning O‘rta yer dengizi taomlari Yevropa shimolida qanday rivojlanganligi haqida namunani o‘z ichiga oladi.
Naval Nasrullohning “Ibn Sayyor al-Varroq Bag‘dodiyning X asr pazandalik kitobi”
Charlz Perri tomonidan tarjima qilingan XIII asrning Andalusiya oshpazlik kitobida uchta taomli menyu quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
- Ilk desertlar: karam bilan go‘shtli sho‘rva
- Asosiy taom: yangi pishloqli Mirkas
- Asosiy taom: Tajin qovurdog‘i
- Asosiy taom: Tarid balig‘i
- Asosiy taom: qovurilgan tovuqlar
- Shirinlik: Amir Tardasi
- Ichimlik: anor siropi.
Yuqoridagilardan xulosa qilish mumkinki, musulmon tamadduni G‘arb dunyosiga boshqa sohalar qatori taomlar va oshpazlik san’atida ham mislsiz ta’sir ko‘rsatgan. “Zamin” yangiliklarini “Facebook”da kuzatib boring
Ctrl
Enter
Xato topdIngizmi?
Iborani ajratib Ctrl+Enter tugmasini bosingMavzuga oid yangiliklar
Raqobat qo‘mitasi birjada Ai-80 benzini boshlang‘ich narxiga cheklov o‘rnatdi
Shavkat Mirziyoyev: “Falastinlik bolalar va ayollarni beg‘araz davolashga tayyormiz”
Erdo‘g‘on Turkiya Isroil bilan aloqalarini uzganini ma’lum qildi
Shavkat Mirziyoyev amaliy tashrif bilan Boku shahriga bordi
O‘zbekistonlik MMAchilar jahon chempionatida birinchi o‘rinni egallashdi
Olimpiada g‘oliblarini tayyorlagan toshkentlik o‘qituvchi 1 milliard so‘m mukofot puli oldi
AQSH Registon maydoni arxitekturasini saqlab qolish uchun 500 ming dollar ajratdi
Turkiya klubi sobiq prezidenti hakamga hujum qilgani uchun qamoq jazosiga hukm qilindi
