Dünya Bankası, Avrupa ve Orta Asya ülkelerine yönelik “Girişimcilik, Teknoloji ve İnovasyon Yoluyla Büyümeyi Hızlandırma” başlıklı raporunu yayımladı. Raporda, bölgedeki gelişmekte olan ülkelerin kişi başına gelir açısından yüksek gelirli ülkeler seviyesine ne kadar sürede ulaşabileceğine dair öngörüler yer aldı.
Tahminler ve rakamlar
Dünya Bankası, 2023 yılı için yüksek gelirli ülkeler eşiğini kişi başına 14.005 dolar olarak belirledi. Tahminlere göre, Kazakistan ve Türkmenistan bu seviyeye 40 yılda, Kırgızistan 70 yılda ulaşabilecek. Özbekistan ve Tacikistan ise bu hedefe 100 yıldan daha uzun sürede varabilecek.
Ekonomist Mirkomil Xolboev’e göre, bu tahminler son 10 yılın ortalama büyümesine dayanıyor ve pandemideki daralma ile Kazakistan ve Kırgızistan’da dönemin başındaki ekonomik gerilemeler bu ortalamayı ciddi şekilde etkiledi. Xolboev’in hesaplamalarına göre, pandemi sonrası büyüme hızları dikkate alındığında Kazakistan 2026’da, Türkmenistan 2034’te, Tacikistan 2037’de, Özbekistan ise 2042’de bu eşiği aşabilir.
Mevcut durum ve gelir dinamikleri
2024 yılında Özbekistan halkının toplam geliri 896,3 trilyon som oldu. Bu, nominal olarak %18,5’lik bir artış, enflasyon hesaba katıldığında ise %8,1’lik reel büyüme anlamına geliyor. Kişi başına düşen gelir 20 milyon somdan 24,1 milyon soma (aylık yaklaşık 2 milyon som) çıktı. Ortalama yıllık dolar kuru 12.500 som olarak alınırsa, bu yaklaşık 1.600–1.900 dolar seviyesinde.
Dünya Bankası raporundan diğer önemli noktalar
-
2025 ve 2026 yıllarında Özbekistan ekonomisinin yaklaşık %5,9 büyümesi bekleniyor.
-
2024’te Rusya’dan Özbekistan’a yapılan kişisel para havaleleri %30 artarak neredeyse 15 milyar dolara ulaştı.
-
Para havaleleri, GSYH’nin önemli bir kısmını oluşturuyor: Tacikistan’da %40’a yakın, Kırgızistan’da %20’den fazla, Kosova’da yaklaşık %18. Bölge ortalaması %7.
-
Para havaleleri olmadan Özbekistan’daki yoksulluk oranı iki kat daha yüksek olurdu.
-
Özbekistan, yurt dışından alınan para havalesi miktarı açısından dünyada 10. sırada yer alıyor.
-
2024’te bütçe açığı GSYH’nin %3,3’ü oldu, bu büyük ölçüde enerji sübvansiyonlarının azaltılması sayesinde gerçekleşti.
Sonuç
Rapor, Özbekistan’ın yüksek gelirli ülkeler arasına girebilmesi için uzun vadeli ve istikrarlı ekonomik reformlara ihtiyaç duyduğunu ortaya koyuyor. Yüksek büyüme oranlarını sürdürmek, ihracat potansiyelini artırmak ve inovasyona yatırım yapmak bu süreçte belirleyici faktörler olacak.
Telegram’da «Zamin»i takip edin!
