“Asakabank” omonatidan kiberhujum orqali 3 mlrd so‘m yechildi

Jizzax viloyatida yurakka tash bo‘ladigan kiberjinoyat sodir etildi. Katta miqdordagi bank omonati noma’lum shaxslar tomonidan o‘g‘irlab ketildi. Taxminlarga ko‘ra, zarar 3 milliard so‘m atrofida, deb xabar berdi kun.uz manbasi. Fuqaro va bank o‘zaro aybdorlikda ayblamoqda, holat atrofida jiddiy tortishuvlar avj olmoqda.

Hodisa juda ko‘p savollar va tahlikali fikrlarni yuzaga chiqardi. 2023 yilning 19 dekabrida fuqaro va “Asakabank”ning Jizzax viloyati filiali o‘rtasida rasmiy omonat shartnomasi tuzilgan. Unga ko‘ra, bankka 210 ming AQSH dollari miqdoridagi mablag‘ omonat sifatida topshirilgan. Bu o‘ta ishonchli shartnoma bo‘lib, barcha mijozlarga xos bo‘lgan himoya mexanizmlari bilan ta’minlangan.

Biroq 2025 yil 26 may kuni butun vaziyat tubdan o‘zgardi. Noma’lum shaxslar “Asakabank” mobil ilovasi orqali “On-line uzs mobile” deb nomlangan omonat hisob raqamidan 3 milliard so‘mga yaqin mablag‘ni yashirincha yechib olishga muvaffaq bo‘lishdi. Bu, avvalambor, bank tizimidagi kiberxavfsizlik bo‘yicha savollarni qayta ko‘rib chiqish zarurligini ko‘rsatmoqda.

Eng qizig‘i shundaki, jabrlanuvchi bo‘lgan omonatchi bank xodimlarini ayblamoqda. Uning fikriga ko‘ra, “Asakabank”ning Jizzax viloyati filialidagi ayrim xodimlar uning nomidan soxta shartnomalar tuzib, omonat hisoblaridagi pullarni o‘z manfaatlariga ishlatishgan. Ushbu da’vo hujjatlarda ham aks etgan bo‘lib, mutaxassislar tomonidan o‘rganib chiqilmoqda.

Bank esa, o‘z navbatida, butun aybni omonatchining mobil telefoniga yuklangan zararli ARK-faylga yuklamoqda. Ularga ko‘ra, virus orqali shaxsiy ma’lumotlar qo‘lga kiritilgan va ushbu usul orqali pullar yechib olingan. Ammo jabrlanuvchi bunga raddiya berib, pullar uning emas, balki bankning ikki bosqichli parol bilan himoyalangan ichki tizimi orqali yechib olinganini ta’kidlamoqda.

Tergov boshlandi. Jizzax viloyati IIB huzuridagi Tergov boshqarmasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 169-moddasi 3-qismi “b” va “v” bandlari asosida “o‘g‘rilik” bo‘yicha jinoyat ishi qo‘zg‘atildi. Ayblanuvchi hozircha noma’lum, ammo tergov harakatlari faol davom etmoqda.

Ko‘plab ekspertlar bu vaziyatni omonatchilar uchun jiddiy signal deb baholashmoqda. Ularga ko‘ra, banklar kiberxavfsizlik sohasidagi nazoratni yanada kuchaytirishi, mijozlarning shaxsiy ma’lumotlarini qo‘shimcha mexanizmlar bilan himoya qilishi shart. Ayniqsa, mobil ilovalar orqali amalga oshiriladigan operatsiyalar ikki yoki uch bosqichli tasdiqdan o‘tishi talab etilishi kerak.

Jabrlanuvchi fuqaro o‘z haqqini talab qilmoqda. U omonat shartnomasi orqali bankka ishonganini, pulini qonuniy yo‘l bilan saqlashni maqsad qilganini ta’kidlamoqda. Endi esa u na puli, na haqiqatga yeta olgan holda yuribdi. O‘zining huquqlarini tiklash maqsadida u barcha rasmiy idoralarga murojaat qilmoqda.

Bu voqea nafaqat yakka shaxs, balki omonat tizimidagi ishonchni ham jiddiy sinovdan o‘tkazmoqda. Jamiyatda keng muhokamaga sabab bo‘lgan bu kiberxujum ko‘pchilikni dahshatga soldi. Kim aybdor, kim haq – buni faqat sud va tergov organlari hal qiladi. Ammo ayonki, bu kabi holatlar kelgusida yanada qattiq nazorat va shaffoflikni talab qiladi.

Hozircha esa omonatchi ham, bank ham bir-birini ayblashdan o‘zga chora ko‘rmayotganga o‘xshaydi. Tergov esa jinoyatchilar aniqlanmaguncha tugallanmaydi. Bir narsa aniq: jinoyat haqiqatdan ham murakkab, oqibatlari esa og‘ir.

Mas’ul idoralar va huquqni muhofaza qiluvchi organlar ushbu holatni izchil tekshirmoqda. Ayni paytda jamiyat va ommaviy axborot vositalari esa voqealar rivojini kuzatmoqda. Bunday holatlardan xulosa chiqarish esa hamma uchun saboq bo‘lishi kerak. Chunki ishonch yo‘qolsa, faqat pul emas – tizimning o‘zi ham qulashi mumkin. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!