Президент ёшни инобатга олмаган никоҳларга қарши чиқди

Ўзбекистонда эрта турмуш қуриш ҳолатларини чеклаш ва бундай ҳолларга нисбатан жазони янада кучайтириш масаласи яна кун тартибига чиқди. Президент томонидан қонун лойиҳасини ишлаб чиқиш вазифаси берилди. Бу ҳақда “Ўзбекистон 24” телеканали орқали жонли эфирда Бош прокуратура раҳбари ўринбосари Муродбек Маҳмудов маълум қилди, деб хабар берди uzreport.uz.

Маълумотларга кўра, бугунги кунда амалдаги қонунчиликка мувофиқ, никоҳ ёшига етмаган шахс билан фактик турмуш муносабатларига киришганлик учун 5 дан 10 бараваргача миқдорда жарима жазоси белгиланган. Шу билан бирга, агар кимдир ёшга етмаган шахсни никоҳга бериш ёки уларни расмий никоҳдан ўтказишга сабабчи бўлса, у ҳолда 7 дан 15 бараваргача жарима тўлашга мажбур қилинади.

Бироқ бу жазолар амалда самара бермаётгани, жамиятда бу каби ҳолатлар ҳануз учраб тургани қайд этилмоқда. Шу боис, энди фақат маъмурий жавобгарлик билан чекланмасдан, бундай ҳаракатларга жиноий жавобгарликни ҳам қўллаш таклифи илгари сурилди.

Янги қонун лойиҳасига кўра, агар шахс никоҳ ёшига етмаган қизни ўзининг ҳаёт йўлдоши сифатида де-факто қабул қилса, унга нисбатан 20 дан 30 бараваргача миқдорда жарима, ёки 240 соатгача мажбурий жамоат ишлари, ёхуд 1 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари каби жазолар қўлланилиши режалаштирилмоқда.

Бу ҳам етмагандек, агар шахс бола ёшдаги қизга никоҳ туйғуси билан ёндошиб, унга турмуш қуриш ёки уни узатиш ҳаракатини амалга оширса, унга нисбатан 30 дан 50 бараваргача жарима, ёки 240 соатгача жамоат ишлари, ёхуд 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари каби жазо муқаррар бўлиши мумкин.

Бу янгиланишлар, аввало, болаларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, уларнинг жисмоний ва маънавий ривожланишига тўсқинлик қилувчи омилларни бартараф этиш мақсадида амалга оширилмоқда. Чунки никоҳ ёшига етмаганларнинг турмуш қуриши нафақат уларнинг соғлиғи, балки келажаги, таълим олиши ва ҳаётда муносиб ўрин топишига ҳам салбий таъсир кўрсатади.

Мутахассислар таъкидлашига кўра, қишлоқ ҳудудларида ҳануз "эрта турмуш" деган қарашлар сақланиб қолган. Ота-оналар қиз фарзандларини мактабни тугатмасдан турмушга узатиш ҳолатлари мавжуд. Бу эса мамлакатдаги таълим даражаси ва аёлларнинг жамиятдаги фаоллигига салбий таъсир кўрсатмоқда.

Шунингдек, бундай ҳолатлар кўпинча ёш қизларнинг ҳуқуқий онги пастлиги ва ўз манфаатини ҳимоя қилишга қодир эмаслиги туфайли юз беради. Баъзи ҳолларда эса, ота-оналарнинг ўз фарзандини “мустақил ҳаётга тайёрлаш” деган нотўғри тушунчаси ортида бундай фожеалар яширинган бўлади.

Президент томонидан берилган топшириқ ижтимоий ҳаётдаги оғриқли нуқтани нишонлаган ҳолда, амалдаги қонунчиликни қайта кўриб чиқиш ва жазо механизмларини кучайтириш орқали ҳақиқий таъсирга эришишни кўзламоқда.

Мутасаддиларнинг фикрига кўра, бу фақатгина жазо эмас, балки жамиятга сингдирилиши лозим бўлган аҳлоқий мезонлар, ҳуқуқий онг ва фарзандларга бўлган масъулият ҳиссининг мустаҳкамланиши ҳамдир.

Бундан кейинги босқичда лойиҳа жамоатчилик муҳокамасига қўйилиши ва кенг тарқалган фикрлар асосида шакллантирилиши кутилмоқда. Давлат раҳбарининг мазкур топшириғи оила институтларини мустаҳкамлаш, ёшларнинг ҳуқуқларини таъминлаш ҳамда аёлларни ҳимоя қилиш сиёсатида муҳим қадам сифатида баҳоланмоқда.

Эндиликда “боламни турмушга узатдим” деган ифода фақат жамият назаридан эмас, балки қонун олдида ҳам жиддий баҳоланадиган ҳолатга айланиши аниқ. Зеро, ҳар бир фарзанд – миллат келажаги. Миллат келажаги эса, унинг фарзандларига қанчалик еътибор қаратилаётганида намоён бўлади. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!