Prezident yoshni inobatga olmagan nikohlarga qarshi chiqdi

O‘zbekistonda erta turmush qurish holatlarini cheklash va bunday hollarga nisbatan jazoni yanada kuchaytirish masalasi yana kun tartibiga chiqdi. Prezident tomonidan qonun loyihasini ishlab chiqish vazifasi berildi. Bu haqda “O‘zbekiston 24” telekanali orqali jonli efirda Bosh prokuratura rahbari o‘rinbosari Murodbek Mahmudov ma’lum qildi, deb xabar berdi uzreport.uz.

Ma’lumotlarga ko‘ra, bugungi kunda amaldagi qonunchilikka muvofiq, nikoh yoshiga yetmagan shaxs bilan faktik turmush munosabatlariga kirishganlik uchun 5 dan 10 baravargacha miqdorda jarima jazosi belgilangan. Shu bilan birga, agar kimdir yoshga yetmagan shaxsni nikohga berish yoki ularni rasmiy nikohdan o‘tkazishga sababchi bo‘lsa, u holda 7 dan 15 baravargacha jarima to‘lashga majbur qilinadi.

Biroq bu jazolar amalda samara bermayotgani, jamiyatda bu kabi holatlar hanuz uchrab turgani qayd etilmoqda. Shu bois, endi faqat ma’muriy javobgarlik bilan cheklanmasdan, bunday harakatlarga jinoiy javobgarlikni ham qo‘llash taklifi ilgari surildi.

Yangi qonun loyihasiga ko‘ra, agar shaxs nikoh yoshiga yetmagan qizni o‘zining hayot yo‘ldoshi sifatida de-fakto qabul qilsa, unga nisbatan 20 dan 30 baravargacha miqdorda jarima, yoki 240 soatgacha majburiy jamoat ishlari, yoxud 1 yilgacha axloq tuzatish ishlari kabi jazolar qo‘llanilishi rejalashtirilmoqda.

Bu ham yetmagandek, agar shaxs bola yoshdagi qizga nikoh tuyg‘usi bilan yondoshib, unga turmush qurish yoki uni uzatish harakatini amalga oshirsa, unga nisbatan 30 dan 50 baravargacha jarima, yoki 240 soatgacha jamoat ishlari, yoxud 2 yilgacha axloq tuzatish ishlari kabi jazo muqarrar bo‘lishi mumkin.

Bu yangilanishlar, avvalo, bolalarning huquq va erkinliklarini ta’minlash, ularning jismoniy va ma’naviy rivojlanishiga to‘sqinlik qiluvchi omillarni bartaraf etish maqsadida amalga oshirilmoqda. Chunki nikoh yoshiga yetmaganlarning turmush qurishi nafaqat ularning sog‘lig‘i, balki kelajagi, ta’lim olishi va hayotda munosib o‘rin topishiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Mutaxassislar ta’kidlashiga ko‘ra, qishloq hududlarida hanuz "erta turmush" degan qarashlar saqlanib qolgan. Ota-onalar qiz farzandlarini maktabni tugatmasdan turmushga uzatish holatlari mavjud. Bu esa mamlakatdagi ta’lim darajasi va ayollarning jamiyatdagi faolligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.

Shuningdek, bunday holatlar ko‘pincha yosh qizlarning huquqiy ongi pastligi va o‘z manfaatini himoya qilishga qodir emasligi tufayli yuz beradi. Ba’zi hollarda esa, ota-onalarning o‘z farzandini “mustaqil hayotga tayyorlash” degan noto‘g‘ri tushunchasi ortida bunday fojealar yashiringan bo‘ladi.

Prezident tomonidan berilgan topshiriq ijtimoiy hayotdagi og‘riqli nuqtani nishonlagan holda, amaldagi qonunchilikni qayta ko‘rib chiqish va jazo mexanizmlarini kuchaytirish orqali haqiqiy ta’sirga erishishni ko‘zlamoqda.

Mutasaddilarning fikriga ko‘ra, bu faqatgina jazo emas, balki jamiyatga singdirilishi lozim bo‘lgan ahloqiy mezonlar, huquqiy ong va farzandlarga bo‘lgan mas’uliyat hissining mustahkamlanishi hamdir.

Bundan keyingi bosqichda loyiha jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilishi va keng tarqalgan fikrlar asosida shakllantirilishi kutilmoqda. Davlat rahbarining mazkur topshirig‘i oila institutlarini mustahkamlash, yoshlarning huquqlarini ta’minlash hamda ayollarni himoya qilish siyosatida muhim qadam sifatida baholanmoqda.

Endilikda “bolamni turmushga uzatdim” degan ifoda faqat jamiyat nazaridan emas, balki qonun oldida ham jiddiy baholanadigan holatga aylanishi aniq. Zero, har bir farzand – millat kelajagi. Millat kelajagi esa, uning farzandlariga qanchalik ye’tibor qaratilayotganida namoyon bo‘ladi. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!