Данияда пенсия ёши оширилди: энди 70 ёшда дам олинади!

Европа мамлакатлари орасида аҳоли кексайиши муаммоси тобора жиддий тус олмоқда. Айрим давлатлар ушбу демографик муаммога қарши турли чора-тадбирларни амалга оширяпти. Жумладан, Дания парламенти пенсия ёшини босқичма-босқич ошириш тўғрисидаги янги қонун лойиҳасини тасдиқлади. Унга кўра, 2040 йилга бориб, пенсия ёши 70 га етказилади.

Ҳозирги пайтда Дания фуқаролари 67 ёшга кирганда пенсияга чиқиш ҳуқуқига эга. Янги қонунга мувофиқ, 2030 йилдан бошлаб бу ёш босқичма-босқич оширилади. Яъни, 2030 йилда пенсия ёши 68, 2035 йилда 69 ва ниҳоят, 2040 йилда 70 ёш қилиб белгиланади. Бу ўзгаришларнинг асосий сабаби мамлакатда умр кўриш давомийлигининг муттасил ошиб бораётгани билан боғлиқ.

Парламентнинг мазкур қарорини қабул қилиш жараёнида қизғин мунозаралар бўлиб ўтгани ҳам маълум бўлди. Хусусан, Фолкетингдаги овоз бериш жараёнида депутатларнинг 81 нафари ушбу янги тизимни қўллаб-қувватлаган бўлса, 21 нафари қарши чиққан. Қарши чиққан депутатларнинг фикрига кўра, ҳамма ҳам 70 ёшгача бўлган даврда самарали ишлаш имкониятига эга эмас, чунки кўпчилик фуқаролар жисмоний ёки руҳий жиҳатдан бундай узоқ муддатдаги меҳнатни кўтара олмаслиги мумкин.

Шунингдек, мазкур қонунни танқид қилганлар орасида касаба уюшмалари ҳам бор. Улар ушбу қарор аҳолининг аксарияти учун оғирлик қилишини таъкидламоқда. Айниқса, оғир жисмоний меҳнат билан шуғулланувчи соҳа вакиллари учун бу пенсия ёши узоқ муддат ишлашни талаб қиладиган жуда катта қийинчиликка айланиши мумкин.

Аммо ушбу ислоҳотнинг тарафдорлари мамлакатнинг келажакдаги иқтисодий барқарорлигини таъминлашда бундай қарор зарур эканини таъкидлашмоқда. Улар мамлакат аҳолисининг ўртача умри ошиб боргани сари, пенсия тизимининг молиявий мувозанатини сақлаш учун пенсия ёшини оширишдан бошқа ечим йўқлигини таъкидлашяпти. Ҳозирда Данияда умр кўриш давомийлиги Европадаги энг юқори кўрсаткичлардан бири бўлиб, бу мамлакат аҳолисининг узоқ ва соғлом яшаш имкониятлари борлигини кўрсатмоқда.

Дания ҳукумати бу ислоҳотни аҳоли фаровонлигини сақлаб қолиш мақсадида амалга оширилаётган зарурий чора деб атаган. Чунки мамлакат иқтисодий ресурсларини оқилона тақсимлаш учун аҳолининг кексайишига нисбатан мослашувчан тизим яратиш лозим.

Шу билан бирга, бу қарорнинг ижтимоий жиҳатлари ҳам фаол муҳокама қилинмоқда. Масалан, пенсия ёшининг оширилиши ёш авлод учун меҳнат бозорида рақобат кучайишига сабаб бўлиши мумкинлиги қайд этилмоқда. Яъни ёшлар учун янги иш ўринлари яратиш имконияти камаяди, чунки катта ёшдаги одамлар ўз вазифаларини яна узоқроқ бажаришига тўғри келади.

Иқтисодий экспертлар эса бу ислоҳотни мамлакат учун стратегик муҳим қарор сифатида баҳолашмоқда. Уларнинг таъкидлашича, пенсия тизимига босимни камайтириш, давлат бюджети харажатларини оптималлаштириш ва меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланиш учун бу қарор жуда муҳим аҳамиятга эга.

Шунингдек, Дания ҳукумати бу ислоҳот доирасида ёши катта ишчилар учун меҳнат шароитларини яхшилаш, уларнинг малакасини ошириш ва иш жойларини яратиш бўйича қўшимча чора-тадбирларни ҳам кўриб чиқишни режалаштирмоқда.

Бундан ташқари, ижтимоий суғурта тизимида ҳам ўзгаришлар амалга оширилади. Ёши катта ишчиларга нисбатан махсус дастурлар ва молиявий қўллаб-қувватлаш механизмлари ишлаб чиқилади. Бу эса уларнинг узоқроқ муддат самарали меҳнат қилишини таъминлаши мумкин.

Аммо бу ислоҳотларнинг самарадорлиги фақат вақт ўтиши билан аниқ бўлади. Ҳозирда эса, мамлакат аҳолисининг турли қатламлари орасида бу қарорга нисбатан турфа муносабатлар мавжуд. Айримлар буни келажак учун зарур деб ҳисобласа, бошқалар бу ёши катталар учун адолатсиз қарор эканини билдирмоқда.

Умуман олганда, Дания парламентининг пенсия ёшини 70 ёшгача ошириш ҳақидаги қарори бутун Европага таъсир кўрсатувчи муҳим ўзгаришлардан бири бўлиши мумкин. Чунки бу қарор Европанинг бошқа мамлакатлари учун ҳам ўзгача намуна сифатида хизмат қилиши мумкин. Бошқа давлатлар ҳам пенсия тизимининг молиявий жиҳатларини қайта кўриб чиқишга мажбур бўлади.

Zamin.uz таҳририяти дунёдаги шу каби ўзгаришларни диққат билан кузатиб боришда давом этади. Пенсия ёшининг оширилиши ҳақида сиз қандай фикрдасиз? Бу ислоҳот ўзини оқлайдими ёки аҳоли учун қийинчилик туғдирадими? Фикрингизни биз билан баҳам кўринг! «Замин»ни Telegram’да ўқинг!