Глобал молия бозорлари силкинмоқда: АҚШнинг харажатлар тўғрисидаги қонуни ва тариф сиёсати

Жаҳон молия бозорларида нотинчлик кучаймоқда. АҚШ Президенти Доналд Трумпнинг катта миқдордаги давлат харажатларини кўзда тутган қонун лойиҳасини имзолаши ва 9-июлгача халқаро савдо келишувларига эришиш бўйича белгиланган муҳим муддат яқинлашаётгани инвесторлар орасида хавотир уйғотмоқда. Бу вазият Ўзбекистон каби ташқи савдога таянадиган ривожланаётган иқтисодиётлар учун муҳим аҳамиятга эга.

АҚШ Конгресси 869 бетдан иборат йирик харажатлар тўғрисидаги қонунни тасдиқлади. Ушбу қонун ёрдамида АҚШ ҳукумати дефолт (қарзни тўлай олмаслик) ҳолатидан сақланиб қолди, аммо у давлат қарзини камида 3.4 триллион долларга оширади. Харажатларнинг асосий йўналишлари – ҳарбий сектор ва чегара хавфсизлиги.

Мазкур қонун инвесторлар орасида инфляция ва молиявий барқарорликка оид хавотирларни кучайтирди. АҚШ доллари йирик валюталар қаршисида заифлашиб, 96.94 индекс даражасигача тушди — бу эса 1973-йилдан бери энг ёмон ярим йиллик натижалардан биридир.

Президент Трумп 9-июлгача АҚШ билан савдо қилувчи давлатлар билан икки томонлама савдо келишувларини имзолаш ниятида. Акс ҳолда, ушбу давлатлар АҚШ бозорига экспорт қилинадиган маҳсулотлар бўйича юқори тарифларга дуч келиши мумкин.

Ҳозирча АҚШ фақат Ветнам билан янги келишувга эришган, Хитой ва Буюк Британия билан эса фақат доирасал (фрамеwорк) келишувлар мавжуд. Ҳиндистон билан музокаралар якунига етмоқда, бироқ Япония ва Жанубий Корея билан бўлган музокаралар деярли тўхтаб қолган.

Европа биржалари, хусусан, СТОХХ 600 индекси 0.5% га камайди. АҚШда эса бозорлар мустақиллик куни (4-июл) муносабати билан ёпилган бўлса-да, С&П 500 фючерслари 0.6% пасайган.

Осиё бозорларида ҳам хавотир мавжуд. Япония ва Жанубий Кореяда экспортга йўналтирилган акциялар қиймати пасайди. Бу ҳолат минтақавий иқтисодий фаолликни пасайтириши мумкин.

Ўзбекистоннинг асосий савдо ҳамкорларидан бири – Хитой, яна бири – Жанубий Корея. АҚШнинг ушбу давлатларга нисбатан тариф сиёсатини кучайтириши глобал таъминот занжирларига таъсир кўрсатиб, нархлар ва етказиб бериш муддатларига ўзгаришлар киритиши мумкин. Бу ҳолат Ўзбекистон корхоналари учун импорт ва экспорт харажатларининг ўзгаришига олиб келади.

Бундан ташқари, АҚШнинг йирик харажатлар қилиши дунё бўйлаб инфляцияни кучайтириши мумкин. Бу эса Марказий банкларнинг фоиз ставкаларини кўтаришига сабаб бўлади, бу эса кредитлар нархига таъсир қилади. Ривожланаётган мамлакатлар, хусусан Ўзбекистон учун хорижий инвестицияларни жалб этиш шароитлари мураккаблашиши мумкин. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!