Өзбекстан азаматтары соңғы бес жылда киберқылмыстық алаяқтық кесірінен жеке шоттарынан жалпы 159 миллион АҚШ долларына тең қаражат жоғалтқан. Бұл көрсеткіш елде цифрлық қаржылық қауіпсіздікке төнген қауіп-қатердің айтарлықтай артып келе жатқанын білдіреді.
Статистикалық талдаулар алаңдататын динамиканы көрсетуде. 2019 жылы құқық қорғау органдары киберқылмыстар бойынша бар болғаны 863 оқиғаны тіркесе, 2024 жылға қарай бұл көрсеткіш 58 800-ге жеткен.
Яғни, бұл қылмыстар саны 68 есе өскен. Бұл қылмыстардың 98 пайызы банк карталары арқылы жасалатын алаяқтық операцияларды құрайды.
Демографиялық талдаулар көрсеткендей, 45 жастан 70 жасқа дейінгі адамдар алаяқтық құрбаны болу ықтималдығы жоғары. Бұған олардың цифрлық сауаттылығының төмендігі және шамадан тыс сенгіштігі себеп болуда.
Алаяқтар фишинг сілтемелер, зиянды .apk файлдар және әлеуметтік инженерлік тәсілдерді қолдану арқылы құпия ақпараттарды алуға ұмтылуда. Бұл жағдайға жауап ретінде Ішкі істер министрлігінің Оперативтік-іздестіру қызметі департаменті жанындағы Киберқауіпсіздік орталығы киберқауіптерді азайту және оларға қарсы шаралар қолдану бағытында тұрақты жұмыс жүргізуде.
Алайда, министрлік мамандарының айтуынша, техникалық шаралар жеткіліксіз, азаматтардың саналығын арттыру маңызды. Мамандар күдікті дереккөздерден бағдарламалар орнатпауға, белгісіз сілтемелерге өтпеуге және бейтаныс адамдармен телефон арқылы жеке қаржылық ақпаратты талқыламауға қатаң кеңес береді.
Бүгін, 2025 жылдың 3-қарашасында, Ішкі істер министрлігі «Кибер мәдениетті арттыру айын» бастап жатқанын жариялады. Бұл бастама азаматтарды интернетте қауіпсіз әрекет ету ережелері туралы кеңінен хабардар етуге бағытталған.
Министрлік өкілдері ұрланған қаражатты қайтару өте қиын, көп жағдайда мүмкін емес процесс екенін атап өтуде, бұл профилактикалық шараларды басты қорғаныс жолына айналдырады. Сондай-ақ, Ішкі істер министрлігі арнайы есеп дайындауда.
Бұл есепте клиенттердің ақпараттық қауіпсіздігіндегі кемшіліктер салдарынан киберқылмыстарға тап болған банктер мен қаржылық технология ұйымдарының тізімі жарияланады. Бұл тізім қаржы институттарының беделіне кері әсер етіп, ақпараттық қауіпсіздікті одан әрі жетілдіруге ынталандыратын факторға айналады деп күтілуде.
