Rossiya banklarining SWIFT’dan uzilishi Oʻzbekistonga qanday ta'sir qiladi?

^{Foto: Financial Times}
Avvalroq Rossiyaning bir nechta banklari SWIFT xalqaro tizimidan uzib qoʻyilishi haqida xabar berilgan edi.

- Hozircha bir necha banklar (ularning aniq roʻyxati yaqin kunlarda ma'lum qilinadi— tah.), keyinchalik esa boshqa banklar ham chiqarilishi mumkin, — deydi Evrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyaen.

SWIFT’dan uzib qoʻyilish Rossiya savdo-sotigʻiga zarba berishini anglatib, Rossiya kompaniyalari bilan biznes olib borishni qiyinlashtiradi.

Bu Rossiya Oʻzbekistonning asosiy savdo sheriklaridan biri boʻlgani sababli mamlakatga bevosita aloqador ekanligini bildiradi. 2021 yili Rossiya hattoki Xitoyni ortda qoldirib, Oʻzbekiston bilan savdo sherikchiligida birinchi oʻringa chiqdi.

Bundan tashqari, Rossiya Oʻzbekistondagi kompaniyalar soni boʻyicha 1-oʻrinda turadi — 1 fevral holatiga koʻra, ularning soni 2313 tani tashkil etadi.

Qanday muammolar yuzaga keladi va ularni qanday qilib hal qilish mumkin?
Birinchi navbatda, cheklovlar yirik kompaniyalarga emas, balki mayda importchi va eksportchilarga zarba beradi: ular endi favqulodda hisob-kitob yoʻllarini izlashlari kerak boʻladi.

SWIFT’dan uzib qoʻyilish mablagʻlarini oʻtkazish uchun avvalgidek bank-mijozning oʻzi etarli boʻlmasligini, yangi yoʻllarni qidirishga toʻgʻri kelishini bildiradi.

Muammoni hal qilishda Rossiya banklari tomonidan koʻriladigan choralardan biri Oʻzbekiston banklarida bevosita vakillik hisob varaqalarini ochishdir, bu hozir qisman amalga oshirilgan.

Yana bir yoʻllaridan biri — xabar joʻnatishning muqobil usullaridan foydalanish:

- Rossiya banki SWIFT’dan uzilsa va operatsiyalarni Oʻzbekiston banki bilan amalga oshirishga toʻgʻri kelsa, u telefon yoki faksdan foydalanishga majbur boʻladi. Bu nafaqat noqulaylik yoki uzoq vaqtni talab etadi, balki ishonchli yoʻl ham emas, — deydi banklardan birida faoliyat yurituvchi mutaxassis.

Muddatlar endi bir necha haftalarga choʻzilishi mumkin. Kattaroq toʻlov topshiriqlari tezroq koʻrib chiqilishi, ammo boshqa hollarda, ayniqsa, kichik va oʻrta biznes uchun kechikishlar yuzaga kelishi mumkin.

Uchinchi variant SWIFT’ning Rossiya analogi – «SPFS». U mamlakat ichidagi pul oʻtkazmalari uchun ishlab chiqilgan edi, ammo hozirda unga Belarus, Qirgʻiziston, Tojikiston, Kuba kabi qator xorij mamlakatlari banklari ulangan.

- Oʻzbekistonga keladigan boʻlsak, ishtirokchilar orasida bizning banklar yoʻq, biroq bunday oʻzaro aloqalar amalga oshiriladigan boʻlsa, men sira hayratlanmayman, — deydi mutaxassis Shuhrat Kurbanov.

Xalqaro pul oʻtkazmalariga ta'siri bormi?
Bir jismoniy shaxsdan ikkinchisiga mablagʻ oʻtkazib berish uchun SWIFT’dan foydalanish mumkin, ammo bunday maqsadlar uchun odatda Western Union, «Zolotaya Korona» va shu kabi tizimlar qoʻllanadi. Shunday boʻlsa ham, mutaxassislar buning ta'siri boʻlishini ta'kidlaydilar:

- Hatto «Zolotaya Korona» yoki boshqa pul oʻtkazmalari tizimidan foydalanilsa ham, kun soʻngiga borib pullar baribir SWIFT (bir miqdorda, har ikkala yoʻnalishdagi oʻtkazmalarning sof farqi bilan) orqali yuboriladi, — deydi Kurbanov.

Uning soʻzlariga koʻra, hisob-kitoblarni SWIFT ishtirokisiz tashkillashtirish uchun qanchadir vaqt talab etiladi, ammo xohish boʻlsa, tez fursatlarda ham amalga oshirishning iloji bor.

- (Pul — tah.) oqimi kichik emas, yoʻllari topiladi, — deydi mutaxassis.

2021 yilda Oʻzbekistonga 7 mlrd dollarlik pul mablagʻlari joʻnatilgan, ularning asosiy qismi Rossiyaga toʻgʻri keladi. Taqqoslash uchun, bir yil oldin bu koʻrsatkich 6 mlrd dollarni qayd etgan edi. “Zamin” yangiliklarini “Telegram”da kuzatib boring