Har kuni 6 odam yo‘lda halok bo‘lmoqda

O‘zbekistonda har kuni yo‘llarda o‘rtacha olti nafar inson hayotdan ko‘z yummoqda. Bu nafaqat rasmiy statistika, balki ogohlantiruvchi signaldir. Davlat rahbari Shavkat Mirziyoyev 2025 yilning 8 iyuli kuni yo‘l qoplamalari sifati, xavfsizlik tizimi va baxtsiz hodisalarni bartaraf etish bo‘yicha o‘tkazilgan yig‘ilishda, bu muammolarga yangicha yondashuv zarurligini keskin shaklda bildirdi.

Prezident matbuot kotibining ma’lum qilishicha, yig‘ilishda so‘nggi 7 yilda yo‘llarga ajratilgan mablag‘lar va amalga oshirilgan islohotlar tahlil qilindi. Ma’lum bo‘lishicha, 2017 yilga qadar bo‘lgan butun mustaqillik davri bilan solishtirganda 3,5 barobar ko‘p — 61 trillion so‘m sarflangan. Biroq hozircha natijalar kutilgandek emas.

Sonlar so‘zsiz. 2024 yilning o‘zida 9364 ta yo‘l-transport hodisasi qayd etilgan, ulardan 2030 nafar inson halok bo‘lgan. Ya’ni har to‘rtinchi avtohalokat o‘lim bilan tugayotgan ekan. Bu kuniga kamida oltita xonadon motamga cho‘mib turibdi, degani. Eng ko‘p o‘lim holatlari Samarqand, Toshkent va Farg‘ona viloyatlarida kuzatilgan.

2025 yilning dastlabki yarmida ham 20 ta hududda vaziyat keskinligicha qolmoqda. Qiziltepa, Chust, Tayloq, Paxtachi, Urgut, Xonqay, Peshqun, Denov, Olmazor, Shovot va boshqa bir qator tumanlarda avariyalar soni ko‘paygan. Biroq ijobiy misollar ham bor: Mo‘ynoq, Nukus, Yangiobod, Taxtako‘pir va Ohangaron kabi shaharlarda o‘lim holati umuman qayd etilmagan. Bu muvaffaqiyatlarni ommalashtirish va keng joriy etish kerak.

Shavkat Mirziyoyev yig‘ilishda “Xavfsiz yo‘l” milliy dasturini amalga oshirishni e’lon qildi. Bu dastur orqali nafaqat yo‘l infratuzilmasi, balki piyodalar xavfsizligi ham qayta ko‘rib chiqiladi. Unga asosan “Xavfsiz yo‘l va xavfsiz piyoda” respublika jamg‘armasi tuziladi.

Jamg‘arma 2025 yilda davlat hisobidan 400 milliard so‘m bilan moliyalashtiriladi. Uning mablag‘lari faqat manzilli va foydali loyihalarga sarflanadi — piyoda yo‘laklarini yaratish, svetoforlar, yo‘l belgilari va to‘siqlar o‘rnatish, jismoniy va vizual xavfsizlikni ta’minlash uchun.

Quvonarlisi, jarimalardan tushadigan mablag‘ning 25 foizi aynan ushbu jamg‘armaga yo‘naltiriladi. Bu esa har bir fuqaroning mas’uliyatli harakati orqali jamiyat xavfsizligiga hissa qo‘shish imkonini beradi.

Yo‘llardagi muammolardan yana biri — infratuzilma va nazorat tizimi o‘rtasidagi uzviylik yetishmasligidir. 967 km piyodalar yo‘lakchasi va 38 ming dona yo‘l belgisi yetishmasligi, 1,5 mingdan ortiq yo‘lda himoya to‘siqlarining yo‘qligi aniqlangan. Bu ma’lumotlar boshqa muammolarni ham ko‘z-ko‘z qilmoqda.

Farg‘onadagi D-105 yo‘lining 6 km qismida to‘siqlar o‘rnatilganidan so‘ng, 2025 yilda o‘lim holatlari nolga tushgan. Ilgarilari bu joyda har yili kamida 10 nafar kishi halok bo‘lardi. Bu misol samarali yondashuv bo‘lganini tasdiqlaydi.

Dastur doirasida yangi elektron portal ham ishga tushiriladi. Unda aholi real vaqtda yo‘ldagi muammolar, yo‘l belgilari, svetoforlar, piyoda o‘tish yo‘laklari haqida ma’lumot oladi, o‘z fikrini bildirib, loyihalarga ovoz berish imkoniga ega bo‘ladi. Foto va video hisobotlar orqali jamoatchilik ham nazoratchiga aylanadi.

Eng muhim jihatlardan biri — resurslarni adolatli taqsimlashdir. Har bir viloyat va tuman bir xil imkoniyatga ega bo‘ladi. Jamg‘arma mablag‘larini taqsimlash vakolati ham aynan shu tamoyilga asoslangan holda amalga oshiriladi.

Prezident ta’kidlaganidek, “har bir inson hayoti bebaho”. Yo‘lda hayotdan ko‘z yumiladigan har bir inson taqdiri — davlatning, jamiyatning, oilaning yuragiga urilgan zarba. Shu bois bu tizimda hech qanday sustkashlik, byurokratiya yoki betarflikka yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi.

Har bir hokim, har bir rahbar, har bir yo‘l boshqarmasi rahbari o‘z hududida yo‘llarni xavfsiz qilishni fuqarolik burchi sifatida qabul qilishi lozim. Bu faqat davlatning emas, butun jamiyatning umumiy vazifasiga aylanishi shart. “Zamin”ni Telegramʻda oʻqing!