Германия Россия энергиясига қанчалик қарам?

^{Фото: The Economist}
2 май куни Германия молия вазири Кристиан Линднер ва иқтисод вазири Роберт Хабек ҳукумат Европа иттифоқининг Россия нефть импортини тақиқлашини қўллаб-қувватлашга тайёр эканликларини билдиришди. Бу ҳақда The Economist хабар бермоқда.

Германиянинг қўллаб-қувватлаши Европа комиссиясига 4 май куни йил охирига қадар бундай эмбаргони эълон қилиш имконини берди, аммо бу учун 27 иттифоққа аъзо ҳукуматнинг барчаси розилик билдириши керак.

Шунга қарамай, саноати оғир бўлган Германия учун нефть газга қараганда анча кичикроқ муаммодир. Немис сиёсатчиларининг айтишича, Россиядан газ импортини тўсатдан тақиқлаш амалга ошириб бўлмайдиган ҳодиса.

Германия иқтисодиёти Россия энергетикасига қанчалик боғлиқ?

Қайта тикланадиган энергия манбаларидан ташқари, Германиянинг ягона маҳаллий энергия манбаи қўнғир кўмир ҳисобланади.

Қўнғир кўмир бирламчи энергия истеъмолининг тахминан 9 фоизни ташкил этадиган ифлос кўмирдир (яъни электр энергияси каби иккиламчи жараёнлар эмас, балки тўғридан-тўғри нефть ёки ўтин каби табиий ресурслардан олинади).

Аммо мамлакат ёқадиган қазилма ёқилғиларнинг катта қисми, қолган учта атом электр станциясини қувватлайдиган уран импорт қилинади. Нефть ва газ биргаликда бирламчи энергиянинг қарийб 60 фоизни ташкил қилади.

Россия узоқ вақт давомида иккала ёқилғининг ҳам энг йирик етказиб берувчиси бўлган. Украинадаги уруш арафасида Германия нефтининг учдан бир қисмини, кўмир импортининг ярмини ва газнинг ярмидан кўпини Россия таъминлаган.

Бу қарамлик ярим асрдан кўпроқ вақт олдин бошланган. 1960 йилларда ўша пайтдаги Ғарбий Германиянинг оғир саноати арзон энергияга муҳтож ва Совет Иттифоқини зарур газ қувурлари билан таъминлашга тайёр эди.

Шу билан бирга, Ғарбий Германия ҳукуматлари Советлар билан сиёсий муносабатларни юмшатишга ҳаракат қилган эди.

Кейинчалик улар Wandel durh Handel (савдо орқали ўзгариш) шиори остида иқтисодий алоқаларни кенгайтириб, Украинани четлаб ўтиб, Германияни Болтиқ денгизи остидан тўғридан-тўғри Россия гази билан боғлайдиган «Шимолий оқим-1» ва «Шимолий оқим-2» газ қувурлари қурилишига келишган.

Урушдан олдин канцлер Олаф Шольц ҳали иш бошламаган «Шимолий оқим-2»га тўсқинлик қилган эди.

Россия кўмири ва нефти импорти аллақачон босқичма-босқич тўхтатилмоқда.

Уруш бошланганидан бери Германияда Россиядан келадиган нефть импортининг улуши 35 фоиздан 12 фоизгача камайди. Кўмир импорти 50 фоиздан 8 фоизгача камайди.

26 апрель куни иқтисод вазири Германияда Россия нефтини тўхтатиш учун барча тайёргарлик бир неча кун ичида амалга оширилиши кераклигини айтди. Ҳукумат Россияга тегишли энергетика активларини ҳам мусодара қилишни бошлади.

4 апрель куни Германиянинг тармоқ регулятори «Газпром» шўъба корхонасига тегишли газ сақлаш иншоотини назоратга олди. Парламент аъзолари «Роснефть»нинг мамлакатдаги асосий нефтни қайта ишлаш заводини экспроприация қилиш тўғрисида қонун тайёрламоқда.

Германия ҳамон Россия газига қаттиқ қарам. Урушдан кейин Россия депозитларининг улуши 55 фоиздан 35 фоизгача камайди. Кейинги қисқаришлар оғриқли бўлади.

Биринчи муаммо шундаки, Германия барча газни қувурлар орқали олади ва ҳали суюлтирилган газ (LNG) импорти учун ишлайдиган терминалларга эга эмас.

Апрель ойи ўрталарида Молия вазирлиги қишгача ишга тушиши мумкин бўлган сузувчи терминалларни ижарага олиш учун 2,5 миллиард евро ажратди.

Шунингдек, у тегишли терминаллар қурилишини тезлаштиришга ваъда берди, аммо улар кўп йиллар давомида тайёр бўлмайди. Унгача Германия бошқа давлатлар орқали LNG импорт қилиши керак бўлади.

Иккинчи муаммо Германиянинг саноат таъминот занжирлари газ танқислиги ва юқори энергия нархлари туфайли заифлигидир.

Олтита етакчи иқтисодий тадқиқот институти таҳлилига кўра, агар Россия таъминоти тўхтатилса, газ қиш охиригача рационга берилиши керак бўлади. Уларнинг ҳисоб-китобларига кўра, Россия энергетикасига тўлиқ эмбарго қўлланилиши ялпи ички маҳсулотнинг 2-6 фоизга қисқаришига олиб келади.

Аксарият германияликлар ҳукуматнинг мамлакатни аста-секин Россия газидан маҳрум қилиш ёндашувини маъқуллайди.

Европанинг бошқа давлатлари сингари Германия ҳам газ ва нефть етказиб беришни диверсификация қилиш учун етарлича сармоя киритмаган. Натижада Россия энергетикасига қарамлик юзага келади, бу эса уни мамлакатга қарши тезкор санкцияларга рози бўлишига тўсқинлик қилади.

Унинг раҳбарлари нефть эмбаргоси ​​ғоясига иштиёқ билан қарашлари мумкин, аммо унинг газга бўлган боғлиқлиги ҳали бир қанча вақт давом этади. “Замин” янгиликларини “Facebook”да кузатиб боринг