Украина бўйича музокараларда янги шахслар

^{Сергей Карпухин / ТАСС / Profimedia; David Paul Morris / Bloomberg / Getty}
Стив Уиткофф Доналд Трамп билан дўстлашганига 40 йилдан ошди — улар иккиси ҳам кўчмас мулкка инвестиция киритиш билан шуғулланиб келган. Уиткофф ҳатто 2024 йил декабрда туғилган набирасига Трамп шарафига Дон исмини қўйган.

Трампнинг иккинчи президентлик муддати бошланганида Уиткофф кутилмаганда жаҳондаги энг муҳим дипломатлардан бирига айланди. У Трампнинг Яқин Шарқдаги махсус вакили сифатида 2025 йил январида Исроил ва Ҳамас ўртасида Ғазо секторида ўт очишни тўхтатиш бўйича келишув имзоланишида муҳим ролни бажарди. Бунинг ортидан Трамп унга Украинада қарийб уч йилдан буён давом этаётган урушни якунлаш учун Россия билан алоқаларни йўлга қўйишни топширди.

11 феврал куни Уиткофф гиёҳванд моддалар контрабандаси учун Россия қамоқхонасида ўтирган америкалик мактаб ўқитувчиси Марк Фогелни олиб кетиш учун хусусий бизнес-жетда Москвага учиб келди. Бунинг эвазига АҚШ BTC-e криптовалюта биржасининг ҳаммуассиси Александр Винникни озод қилди — у пул ювиш бўйича жиноятини тан олган.

^{Дональд Трамп ва Марк Фогел, 2025 йил 11 феврал
Kevin Lamarque / Reuters / Scanpix / LETA}
Ўзининг қисқа ташрифи давомида Уиткофф Россия расмийлари вакилларидан бири билан суҳбатлашишга муваффақ бўлган. Қайтганидан кейин журналистларнинг саволларига у шундай деди: Россиядан келган бир жентлмен бор, унинг исми Кирилл, у бунга бевосита алоқадор. У икки томон ўртасида кўприк қурган жуда муҳим воситачи эди».

Тахминларга кўра, гап Россия тўғридан тўғри инвестициялар жамғармаси (РФПИ) бош директори Кирилл Дмитриев ҳақида кетмоқда. У Стэнфорд ва Ҳарвард битирувчиси, ёшлигида McKinsey ва Goldman Sachs’да ишлаган, 2007 йилдан 2011 йилгача Украинанинг тахминан миллиард долларлик капиталга эга Icon Private Equity инвестиция фондини бошқарган — бу асосан Украинанинг собиқ президенти Леонид Кучманинг куёви Виктор Пинчукнинг пули эди. Пинчук Кирилл Дмитриевни ВЭБ давлат корпорацияси раҳбари Владимир Дмитриевга тавсия қилган (улар қариндош эмас). 2011 йилда икки Дмитриев ўша пайтдаги президент Дмитрий Медведев ва бош вазир Владимир Путинни суверен инвестиция фондини яратишга кўндиришади ва унга Кирилл Дмитриев раҳбарлик қилади.

РФПИ инвестиция киритган энг машҳур лойиҳа ковидга қарши «Спутник V» вакцинаси бўлди.

Дмитриев Путин оиласига яқин. Унинг рафиқаси Наталя Попова — президентнинг кенжа қизи Катерина Тихонованинг курсдоши ва дугонаси — 2012 йилдан бери «Иннопрактика» фондида унинг ўринбосари. Дмитрийнинг ўзи эса бир неча йил Тихонованинг ўша вақтдаги турмуш ўртоғи Кирилл Шамалов билан бирга «Сибур» директорлар кенгашида бўлган.

Дмитриев Яқин Шарқда катта алоқаларга эга. РФПИнинг энг йирик ҳамкорлари қаторига Қатар, Саудия Арабистони ва БАА суверен фондлари киради. Ушбу жамғармаларнинг бошқарув ва директорлар кенгашларида давлат ва ҳукумат раҳбарлари ҳамда уларнинг қариндошлари ўтиради — уларнинг барчаси Дмитриевнинг доимий суҳбатдошлари ҳисобланади.

2017 йилда, Доналд Трампнинг биринчи инаугурациясидан бироз олдинроқ, Дмитриев Сейшел оролларида БААнинг баъзи амалдорлари ва бир гуруҳ америкалик тадбиркорлар, жумладан, Blackwater хусусий ҳарбий компанияси асосчиси Эрик Принс ва кўп ўтмай Трамп таълим вазири этиб тайинлаган Бетси Девоснинг укаси билан учрашган. Кейинчалик, Россиянинг Америка сайловларига аралашувини тергов қилган махсус прокурор Роберт Мюллер бу Россия расмийлари ва Трамп маъмурияти ўртасида норасмий алоқаларни ўрнатишга қаратилган учрашувлардан бири бўлганини тахмин қилди.

Трампнинг биринчи инаугурациясидан кейин Дмитриев Давос иқтисодий форумида Америка президенти маслаҳатчиси Энтони Скарамуччи билан учрашади.

Яқин Шарқ давлатлари кенг кўламли Россия-Украина уруши бошланганидан бери мунтазам равишда популяр ва популяр бўлмаган тинчлик ташаббуслари билан чиқмоқда. Саудия Арабистони Украина томонида жанг қилган ва Россия асирлигига тушган хорижликларни озод қилишда воситачилик қилди. 2023 йилда у ерда Россия ва Украина ўртасида тинчлик ўрнатиш бўйича халқаро конференция бўлиб ўтди, бироқ Россия унда иштирок этмади. 2023 йил декабр ойида Путин БАА ва Саудия Арабистонига сафар қилди.

Қатар 2024 йилда Россия ва Украина ўртасида хусусий масала бўйича воситачилик қилишга уринган: Украина энергетика инфратузилмасининг дахлсизлиги эвазига Россия нефт инфратузилмасининг дахлсизлиги. Келишув муваффақиятсизликка учраган.

2024 йил август ойида Кирилл Дмитриев Марк Фогелни Александр Винникка алмашиш бўйича музокараларда иштирок этди. Шунингдек, унда валиаҳд шаҳзода, бош вазир ва Саудия Арабистонининг амалдаги ҳукмдори Муҳаммад бин Салмон ҳам қатнашган.

Стив Уиткоффнинг ҳам Яқин Шарқдаги улкан алоқалари бор — ва у ҳам биринчи навбатда суверен инвестиция фондлари билан боғлиқ. Масалан, 2013 йилдан 2023 йилгача у Бирлашган Араб Амирликлари фонди билан бирга Манҳэттендаги Park Lane меҳмонхонасига эгалик қилган ва кейин уни Қатар фондига сотган. 2018 йилда, Трампнинг биринчи президентик муддатида Қатар томонидан ёлланган лоббистлар Қатар расмийларининг «Трампга таъсир ўтказа оладиган» 250 киши, жумладан, Уиткофф (ўша пайтда ҳали дипломат эмас, шунчаки йирик тадбиркор эди) билан учрашувларини ташкиллаштирган. 2024 йилда Уиткофф Қатар иқтисодий форумида иштирок этган.

2025 йил 12 февралда Владимир Путин ва Володимир Зеленский билан телефон суҳбатларидан сўнг Трамп журналистларга Россия президенти билан Саудия Арабистонида учрашиш ниятида эканини айтди.

Дмитриевнинг таниши таъкидлайди: уни музокарачи деб аташ нотўғри, унинг вазифаси фақат алоқа ўрнатишга ёрдам бериш. Трампнинг биринчи президентлик муддатидан бошлаб Жаред Кушнер (Америка президентининг куёви ва Яқин Шарқ бўйича собиқ маслаҳатчиси) билан алоқаси сақланиб қолган. Дмитриевнинг танишига кўра, айнан Кушнер орқали Уиткофф Дмитриев билан алоқа ўрнатган, кейин эса у орқали Фогелнинг Винникка алмаштирилишини ҳам, Трампнинг Путин билан телефон суҳбатини ҳам ташкиллаштирган «бошқа одамлар» билан алоқа ўрнатган. “Замин” янгиликларини “Telegram”да кузатиб боринг