Ўзбекистон Норвегияга қарашли Шпицберген архипелагида жойлашган дунёдаги энг машҳур уруғ сақлаш маркази — “Қиёмат куни омбори”га ўзининг қимматли қишлоқ хўжалиги уруғларини топширди, деб хабар берди Қишлоқ хўжалиги вазирлиги.
Бу ташаббус нафақат илмий жиҳатдан муҳим, балки миллий деҳқончилик меросини асраш йўлидаги катта қадам сифатида ҳам баҳоланмоқда. Ўзбекистон бу билан Арктика музликлари қаърида жойлашган Бутунжаҳон уруғ омборида ўз изини қолдирган Марказий Осиёдаги илк давлатлардан бири бўлди.
Таъкидланишича, омборга юборилган намуна тўпламига тарвуз, қовун, помидор, қалампир, сабзи, пиёз, бақлажон ва бошқа 20 дан ортиқ маҳаллий экин навлари киритилган. Улар орасида “Қайроқтош” буғдой навининг алоҳида аҳамиятга эга экани таъкидланади. Бу уруғлар нафақат илмий тадқиқотлар, балки келажакда озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда ҳам бебаҳо аҳамиятга эга бўлади.
Ушбу лойиҳа Ўзбекистон Қишлоқ хўжалиги вазирлиги, Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти, БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (FAO) ҳамда Шимолий генетик ресурслар маркази (NordGen) ҳамкорлигида амалга оширилди. Ташкилотлар ушбу жараён орқали мамлакатнинг қишлоқ хўжалиги экинларининг генетик хилма-хиллигини сақлаш, миллий генофондни мустаҳкамлаш ва халқаро миқёсда озиқ-овқат барқарорлигини таъминлашни мақсад қилган.
Шпицберген архипелагида жойлашган “Қиёмат куни омбори” дунёдаги энг хавфсиз уруғ сақлаш жойи сифатида танилган. У Арктика абадий музлик зонасида қурилган бўлиб, ҳарорат доимий равишда минус 18 даражада сақланади. Бу шароит уруғларни юз йиллаб табиий ҳолатда сақлаб қолиш имконини беради.
Ҳозирги кунда бу ерда 1,1 миллиондан зиёд турли уруғ намунаси мавжуд. Олимлар фикрича, бундай тизим табиий офатлар, можаролар ёки иқтисодий инқирозлар сабабли ўсимлик турларининг йўқолиш хавфини кескин камайтиради.
“Қиёмат куни омбори” Норвегия ҳукумати, Crop Trust ва NordGen ташкилотлари ўртасидаги уч томонлама келишув асосида бошқарилади. Унга дунё бўйлаб минглаб илмий марказлар ўз экинларини топшириб келмоқда.
Ўзбекистоннинг ушбу қадамни ташлаши — миллий агросаноат соҳасини халқаро миқёсда танитиш, илмий салоҳиятни намойиш этиш ва келажак авлодлар учун озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш йўлидаги муҳим қадам сифатида эътироф этилмоқда.
Бу воқеа яна бир бор шундан далолат берадики, ўзбек деҳқончилиги нафақат тарихий илдизларга, балки дунё миқёсида қадр-қимматга эга бой биоген меросга ҳам эга.
“Zamin”ни Telegram'да ўқинг!
