Арманистоннинг Россиядан узоқлашиши: КХШТ йиғилишидан бош тортиш ва Ғарб билан яқинлашув

Кўп йиллик тарихий алоқалар ва сиёсий боғлиқликка қарамай, Арманистон сўнгги йилларда ташқи сиёсатини қайта кўриб чиқмоқда. Сўнгги воқеалар мамлакатнинг Россия таъсиридан узоқлашиб, Ғарб томон юз буриши жараёни янада тезлашганини намоён қилмоқда. Кўпчилик учун кутилмаган ҳолат шундаки, Арманистон бу сафар Бишкекдаги муҳим КХШТ йиғилишида иштирок этмади. Бу қарор сиёсий экспертлар ва халқаро кузатувчилар эътиборини янада кучайтирди.

Бундан аввал ҳам Арманистон Россия бошчилигидаги КХШТ саммитларида қатнашмасдан, Москва билан муносабатларда тўғридан-тўғрилик ва очиқлик сиёсатини юритмоқда эди. Арманистон ташқи ишлар вазири Арарат Мирзояннинг айнан шу кунларда Европа Иттифоқининг ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича олий вакили Кая Каллас билан учрашгани, Европа Иттифоқи томонидан 270 миллион евро қўллаб-қувватлаш эълон қилингани, мамлакат ташқи сиёсатида муҳим бурилишлар бўлаётганидан далолат беради.

Президент Ваагн Хачатурян ҳам Арманистоннинг демократия йўлидан бориши ва ЕИ билан стратегик ҳамкорликни кучайтириш мақсадини очиқ баён қилди. Бу ҳаракатлар Россия учун жиддий сигнал бўлиб, икки давлат ўртасидаги алоқаларда жиддий совуқлик пайдо бўлганини кўрсатади.

Маълумки, Арманистон КХШТ йиғилишларида иштирок этмасдан келмоқда. Бундай ҳолат биринчи марта кузатилаётгани йўқ — мамлакат 2020 йилда Озарбайжон билан Қорабоғ урушидан сўнг Россиянинг бетарафлигидан норози бўлиб, КХШТга ишончни йўқотган эди. 2024 йил бошида эса Никол Пашинян КХШТдаги иштирокни “музлатиб қўйиш”ни расман эълон қилди.

Кейинги пайтларда Арманистон ташқи сиёсатини диверсификация қилиб, АҚШ билан ҳарбий машғулотлар ўтказди. Бу воқеалар мамлакатнинг Ғарб институционал майдонига яқинлашувини тезлаштирмоқда. Ереванда Россия чегарачилари фаолиятига чек қўйилиши ҳам икки давлат муносабатларидаги тарқоқликни оширди.

Россия ҳали-ҳамон Арманистонни КХШТ аъзоси сифатида кўришини таъкидлаётгани билан, воқеликда мамлакат стратегик йўналишини ўзгартирмоқда. Москва ва Ереван ўртасидаги узоқ йиллик иттифоқчилик ва ҳарбий-техникавий ҳамкорлик сўнгги воқеалар ортидан жиддий синов остида қолди. Шунга қарамай, айрим экспертлар бу жараёнда Арманистон учун ҳам хавф, ҳам имкониятлар борлигини таъкидлашмоқда.

Қизиғи, шу вақтда Озарбайжон ва Россия муносабатларида ҳам таранглик кучаймоқда. Бу эса минтақа геосиёсий манзарасини янада ўзгартиради.

Хулоса қилиб айтганда, Арманистоннинг КХШТ йиғилишидан бош тортгани, ЕИ ва АҚШ билан алоқаларини кучайтириши, минтақада янги сиёсий ўйин қоидалари шаклланаётганидан дарак бермоқда. Бу жараёнлар Марказий Осиё ва Кавказдаги барқарорлик ва хавфсизлик масалаларида жиддий ўзгаришларга олиб келиши мумкин. «Замин»ни Telegram’да ўқинг!