Жаҳон ҳамжамияти учун муҳим янгилик: Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Халқаро суди (ICJ) инсоният учун тоза, соғлом ва барқарор атроф-муҳитни алоҳида инсон ҳуқуқи сифатида тан олди, деб ёзади un.org. Суд таъкидича, иқлим ўзгариши энди кечиктириб бўлмайдиган ва бутун инсоният учун экзистенциал, яъни ўта жиддий таҳдиддир.
Янги қарор Халқаро суд раиси Южи Ивасова чиқишида ёрқин ифода этилди: давлатлар иссиқхона газлари чиқиндиларига қарши ҳамкорликда ҳаракат қилиши керак, чунки бу муаммо инсон фаолияти натижасида вужудга келади ва унинг салбий оқибатлари давлат чегаралари билан чекланмайди.
Шу ўринда айтиш жоиз, суд қарорлари мажбурий кучга эга эмас ва давлатларни амалий чоралар кўришга мажбурлаш имконига эга бўлмасада, бу тарихий ҳужжат дунёнинг кейинги иқлим сиёсатини шакллантиришда муҳим рол ўйнаши мумкин.
Ушбу қарорга олиб келган жараён 2019 йилда, Фижи оролларидаги Жанубий Тинч океани университети талабалари гуруҳи Вануату ҳукуматини БМТга шикоят қилишга ундаган вақтдан бошланган. Бу ташаббус 2023 йилда БМТ Бош Ассамблеясида махсус резолюция қабул қилинишига сабаб бўлди ва 2024 йил декабрда Халқаро судда эшитувлар ташкил этилди. Эшитувларда 100 дан зиёд давлат ва 12 та халқаро ташкилотнинг расмий вакиллари ўз фикрларини билдирди.
Бошқа янгиликлар шундан иборатки, июль ойи бошида Инсон ҳуқуқлари бўйича Америкалараро суд ҳам давлатлар инсонларнинг барқарор иқлимга эга бўлиш ҳуқуқини ҳимоя қилиш учун барча чораларни кўриши шартлиги ҳақида қарор чиқарган эди.
Хулоса қилиб айтганда, БМТ Халқаро судининг бу тарихий қароридан сўнг, глобал сиёсий ва ҳуқуқий майдонда иқлим масалаларига янгича, кенг қамровли ва инсон ҳуқуқларига асосланган ёндашув кучайиши кутилмоқда. Экспертлар фикрича, бу қадам бутун инсоният келажаги учун янги саҳифа очиши мумкин.
«Замин»ни Telegram’да ўқинг!
