Jahon hamjamiyati uchun muhim yangilik: Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro sudi (ICJ) insoniyat uchun toza, sog‘lom va barqaror atrof-muhitni alohida inson huquqi sifatida tan oldi, deb yozadi un.org. Sud ta’kidicha, iqlim o‘zgarishi endi kechiktirib bo‘lmaydigan va butun insoniyat uchun ekzistensial, ya’ni o‘ta jiddiy tahdiddir.
Yangi qaror Xalqaro sud raisi Yuji Ivasova chiqishida yorqin ifoda etildi: davlatlar issiqxona gazlari chiqindilariga qarshi hamkorlikda harakat qilishi kerak, chunki bu muammo inson faoliyati natijasida vujudga keladi va uning salbiy oqibatlari davlat chegaralari bilan cheklanmaydi.
Shu o‘rinda aytish joiz, sud qarorlari majburiy kuchga ega emas va davlatlarni amaliy choralar ko‘rishga majburlash imkoniga ega bo‘lmasada, bu tarixiy hujjat dunyoning keyingi iqlim siyosatini shakllantirishda muhim rol o‘ynashi mumkin.
Ushbu qarorga olib kelgan jarayon 2019 yilda, Fiji orollaridagi Janubiy Tinch okeani universiteti talabalari guruhi Vanuatu hukumatini BMTga shikoyat qilishga undagan vaqtdan boshlangan. Bu tashabbus 2023 yilda BMT Bosh Assambleyasida maxsus rezolyutsiya qabul qilinishiga sabab bo‘ldi va 2024 yil dekabrda Xalqaro sudda eshituvlar tashkil etildi. Eshituvlarda 100 dan ziyod davlat va 12 ta xalqaro tashkilotning rasmiy vakillari o‘z fikrlarini bildirdi.
Boshqa yangiliklar shundan iboratki, iyul oyi boshida Inson huquqlari bo‘yicha Amerikalararo sud ham davlatlar insonlarning barqaror iqlimga ega bo‘lish huquqini himoya qilish uchun barcha choralarni ko‘rishi shartligi haqida qaror chiqargan edi.
Xulosa qilib aytganda, BMT Xalqaro sudining bu tarixiy qaroridan so‘ng, global siyosiy va huquqiy maydonda iqlim masalalariga yangicha, keng qamrovli va inson huquqlariga asoslangan yondashuv kuchayishi kutilmoqda. Ekspertlar fikricha, bu qadam butun insoniyat kelajagi uchun yangi sahifa ochishi mumkin.
