“Балиқ еган болалар бошқалардан яхшироқ бўлади, нега?”

Болаларда меҳрибонликни қандай тарбиялаш мумкин? Илмий тадқиқотларга кўра, жавоб – балиқ!

Замонавий ота-оналар фарзандларининг фақатгина ақлли ва билимли, балки меҳрибон, кўмаклашувчан ва бағрикенг бўлишини ҳам хоҳлайди. Аммо бундай фазилатларни қандай шакллантириш мумкин? Англиядаги Бристоль университети олимлари қизиқарли натижага келди – балиқ ейиш болаларда ижобий хулқ-атвор шаклланишига олиб келар экан.

Тадқиқот доирасида минглаб етти ёшли болаларнинг овқатланиш одатлари ва уларнинг хулқ-атвори ўрганилган. Натижалар шундан далолат бердики, ҳафтасига камида 190 грамм балиқ истеъмол қилган болалар, умуман балиқ емайдиган тенгдошларига нисбатан анча меҳрибон ва ҳожатбарор экан. Аниқроғи, балиқ емайдиган болаларда 43% ҳолларда “просоциал” – яъни жамият учун фойдали, яхши хулқ-атвор камроқ кузатилган. Бу хулқлар қаторига ўйинчоқларини бўлишиш, дўстларига ёрдам бериш ёки кимнидир юраги оғриганда тасалли бериш каби ҳаракатлар киради.

Бундай таъсирнинг илмий асоси ҳам бор. Балиқ таркибидаги омега-3 ёғ кислоталари, D витамини, йод ва селен моддалари болалар мияси ривожига ижобий таъсир кўрсатиши, бу эса ўз навбатида, уларда руҳий барқарорлик, ҳамдардлик ва ижтимоий фаолликни кучайтириши мумкин.

Баъзилар эса бундан бошқа омилларни ҳам таъкидлашмоқда. Масалан, балиқ маҳсулотлари кўпинча қимматроқ бўлгани сабабли, уларни еядиган болалар кўпроқ таъминланган оилаларда ўсиши мумкин. Бу эса ўз навбатида таълим ва тарбия сифати билан боғлиқ бўлиши эҳтимолдан холи эмас. Шу боис, тадқиқот натижаларига ижтимоий омиллар ҳам таъсир кўрсатган бўлиши мумкин.

Шу билан бирга, балиқ истеъмоли атроф-муҳитга ҳам таъсир кўрсатиши инкор этилмаслиги керак. Охирги йиллардаги маълумотларга кўра, балиқчилик саноати баҳри океанлардан жуда кўп балиқ олаётгани сабабли, 2048 йилга бориб балиқлар популяцияси кескин камайиши мумкин. Шунингдек, денгиз сувларидаги ифлосланиш – пластик чиқиндилар ва канализация оқовлари – балиқлар орқали инсон организмига зарар етказиш хавфини ҳам оширмоқда.

Демак, бу ерда мувозанат керак. Агар фарзандингиз меҳрибон ва кўмаклашувчан бўлишини хоҳласангиз, унинг овқатига баъзан балиқни қўшиш манфаатли бўлиши мумкин. Бироқ, буни экологик масъулиятни унутмаган ҳолда амалга ошириш керак – масалан, барқарор балиқчиликдан олинган балиқларни танлаш ёки экологик алмашинувчи манбаларга эътибор қаратиш мумкин.

Тадқиқотнинг яна бир қизиқ жиҳати: болалар Finding Nemo мультфильмини томоша қилиш чоғида, улар ўзлари истеъмол қилган балиқ ҳақида ўйлаб кўз ёш тўкишар экан. Бу эса болаларда ҳис-туйғулар ривожланганининг ва уларда аслида табиатга ҳамдардлик мавжудлигининг белгиси бўлиши мумкин.

Хулоса сифатида, агар болангизда меҳрибонлик, бошқаларга ёрдам бериш ва ҳамдардлик каби фазилатларни ривожлантирмоқчи бўлсангиз, унинг рационга балиқни ҳам киритишни ўйлаб кўришингиз мумкин. Лекин шу билан бирга, атроф-муҳитни асраш ва келажак авлод учун ҳаёт сифатини сақлаш ҳам катта аҳамиятга эга. Барқарорлик ва эҳтиёткорлик билан танланган балиқли таомлар орқали икки мақсадга эришиш мумкин – соғлом, меҳрибон фарзандлар ва соғлом табиат!

Айтинг: “Балиқ еган бола бошқаларга ёрдам беришга шошилади!”

Деманг: “Бугун тушликда туна муси бутқacи – ёмон хулқга қарши кураш!” «Замин»ни Telegram’да ўқинг!