Мадагаскарда үш аптадан астам уақытқа созылған бұқаралық наразылықтар елде саяси төңкеріспен аяқталды. Президент Андри Радзуэлина елден қашып кетті, ал билік енді армияның қолына өтті.
14 қазан күні элиталық әскери бөлімше CAPSAT командирі, полковник Майкл Рандрианирина телеарна арқылы мәлімдеме жасап, «Біз билікті қолға алдық» деді. Оның айтуынша, әскер мемлекеттің көптеген институттарының — Сенаттың, Конституциялық соттың және Сайлау комиссиясының — жұмысын уақытша тоқтатты.
Сонымен қатар парламенттің төменгі палатасы — Ұлттық ассамблея өз қызметін жалғастыруда. Ең қызығы, әскери мәлімдеме жасалмай тұрып, бірнеше минут бұрын депутаттар Радзуэлинаны импичмент арқылы қызметінен босату үшін дауыс берген еді. Бірақ бұл шешімнің заңдылығы күмән тудырады, себебі президент сол кезде парламентті тарату туралы жарлық шығарған болатын.
Радзуэлина дүйсенбі күні елден кетіп қалды. Ол өз үндеуінде «өмірі қауіп астында болғанын» айтып, «Мадагаскардың жойылуына жол бермеймін» деді. Қазір оның нақты қайда екені белгісіз. Reuters агенттігінің мәліметінше, Радзуэлина Франция президенті Эммануэль Макронның рұқсатымен француз әскери ұшағымен елден шығарылған.
Франция — 1960 жылы тәуелсіздік алған Мадагаскардың бұрынғы отары. Макрон елдегі жағдайға пікір білдіріп, «Франция жастардың наразылығын түсінеді, бірақ әскер бұл жағдайды саяси мақсатта пайдаланбауы керек» деді. Сонымен бірге, Париж билігі жағдайға тікелей араласу ниетінің жоқ екенін айтты.
Мадагаскардағы наразылықтар 25 қыркүйекте басталған. Алғашында халық электр энергиясы мен ауыз су тапшылығына шағымданған, бірақ көп ұзамай талаптар саяси сипат алып, үкімет пен президенттің отставкасын талап етуге ұласты.
Президент бұған дейін үкіметті отставкаға жіберіп, наразылық білдірушілермен диалогқа дайын екенін айтқан еді. Сондай-ақ ол ел астанасы Антананаривода электр жарығы бір ай ішінде қалпына келтірілмесе, өз еркімен қызметінен кетуге уәде берген. Алайда бұл қадамдар да жағдайды тұрақтандыра алмады.
БҰҰ деректері бойынша, наразылықтарды күшпен тарату кезінде 22 адам қаза тапқан, ал ресми мәліметте тек 12 демонстранттың өлімі расталған.
Жағдайдың шиеленісуіне элиталық CAPSAT бөлімшесінің наразылық білдірушілер жағына шығуы себеп болды. Арнайы күштер енді үкімет бұйрықтарын орындамайтынын мәлімдеп, басқа әскери құрылымдарды да сондай шешім қабылдауға шақырды. Айта кету керек, дәл осы CAPSAT бөлімшесі 2008 жылы Радзуэлинаның билікке төңкеріс арқылы келуіне көмектескен болатын.
Қазір Мадагаскар әлемдегі ең кедей елдердің бірі болып саналады. Халықтың шамамен үштен екі бөлігі кедейлік шегінен төмен өмір сүреді, ал жан басына шаққандағы орташа жылдық табыс небәрі 600 долларды құрайды.
Халықаралық сарапшылардың пікірінше, Мадагаскардағы оқиғалар жақында Непалда, Мароккода және Индонезияда өткен жастар бастаған «Z буыны наразылықтарынан» шабыт алған. Бұл қозғалыстар әлеуметтік желілердегі шектеулер мен жұмыссыздық сияқты себептерден туындап, олардың басты ұраны — «Әділет пен тең мүмкіндік» болды.
Мадагаскардағы наразылықтар тек экономикалық емес, саяси реформалар мен билік жауапкершілігіне деген сұраныстың да артып келе жатқанын көрсетіп отыр.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
