Жыл сайын күз келгенде ағаштардың жасыл жапырақтары сары, қызыл немесе қою қоңыр түске енеді. Бұл көрініс табиғаттың ең әдемі құбылыстарының бірі болып саналады. Ғалымдардың айтуынша, мұндай өзгеріс жапырақтағы жасыл зат — хлорофилл азайғанда пайда болады. Сол кезде бұрын байқалмаған каротиноид пен антоцианин заттары көрінеді. Дәл осы заттар жапырақтарға әртүрлі түс береді.
Бірақ сұрақ туындайды: ағаштар неге бұл процесті бастан кешіреді? Ғалымдар бұл сұраққа әртүрлі жауап береді. Кейбіреулердің пікірінше, қызыл пигменттер жапырақты күн сәулесінен қорғайды. Яғни ағаш суық маусымға дайындалған кезде жапырақтар «табиғи күннен қорғаныш қабатын» түзеді. Бұл құбылыс әсіресе Солтүстік Америка мен Шығыс Азияда жиі кездеседі, себебі ол жерлерде күзде күн сәулесі күштірек болады.
Басқа зерттеушілер бұл құбылысты жәндіктерден қорғаныс деп түсіндіреді. Олардың ойынша, жапырақ түсінің өзгеруі тля сияқты зиянды жәндіктерді алыстатады. Бірақ бұл пікір толық дәлелденбеген, себебі жәндіктер қызыл түсті адамдар сияқты көре алмайды. Сондықтан ғалымдар әлі ортақ қорытындыға келген жоқ.
Соңғы жылдары климаттың өзгеруі бұл процеске де әсер етуде. Құрғақшылық немесе жылы күз жапырақтардың түсін солғын етеді, кейде жапырақтар мүлде түс өзгертпей түсіп қалады. Соған қарамастан, күзгі жапырақтардың алуан түстері табиғаттың ең әдемі әрі тылсым құбылыстарының бірі болып қала береді.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
