2025 жылдың 21 авгусында Өзбекстан Республикасы Президенті тарапынан маңызды құжат - "Сот қызметіне жасанды интеллект технологияларын енгізу арқылы сот төрелігінің тиімділігін арттыру және сот органдарының материалдық-техникалық базасын нығайту бойынша қосымша шаралар туралы" Жарлыққа қол қойылды.
Жарлықтың негізгі мақсаты - ақылды технологияларды енгізу арқылы азаматтардың соттарға жеке қатысуын күрт қысқарту, қағазбастылықты жою, адам факторын барынша азайту және сол арқылы адамдарға қосымша қолайлылық жасау.
Енді елімізде "Цифрлық сот" тұжырымдамасы кезең-кезеңімен жүзеге асырылады. Атап айтқанда, 2025 жылдың соңына дейін Ташкент қаласында заманауи сот залдары тәжірибе ретінде іске қосылады. Онда барлық цифрлық мүмкіндіктер сынақтан өтеді. Нәтижелерге сүйенсек, 2026-2027 жылдары тұжырымдама республика бойынша енгізіледі.
Сонымен қатар, өтініштерді сотқа тек электронды түрде жіберу және сот істерін толық цифрлық форматта жүргізу тәртібі енгізілуде. Бұрын өтініштерді сот кеңсесіне жеке апару талап етілетін, бұл артық уақыт пен қаражатты жоғалтуға әкелетін.
Тағы бір үлкен жаңалық - сот процестеріне қатысушылар сот ғимаратына келмей, қашықтан қатысу мүмкіндігіне ие болады. Бұрын бұл үшін тек судьяның рұқсаты қажет еді. Енді сот шығындары электронды түрде есептеліп, осы жолмен төленеді. Бұл сыбайлас жемқорлық жағдайларын күрт азайтуға көмектеседі.
Сондай-ақ, жасанды интеллект арқылы сот талқылауы басталғанға дейін оның болжамды нәтижесі мен жұмсалатын шығындар есептеледі. Бұл азаматтар мен кәсіпкерлерге өз мүмкіндіктерін алдын ала бағалауға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, сот процесіндегі барлық материалдар электронды түрде ұсынылады, сот отырыстарының хаттамалары нақты уақыт режимінде автоматты түрде мәтін түрінде қалыптастырылады. Сот құжаттарының жобалары да енді автоматты түрде дайындалады.
2026 жылдың 1 январынан бастап "my.sud.uz" интерактивті порталында азаматтарға құқықтық көмек көрсететін модуль іске қосылады. Онда жасанды интеллект негізінде жұмыс істейтін виртуалды кеңесші арқылы құқықтық сұрақтарға жауап беріледі және сот ақпараты автоматты түрде ұсынылады.
Қылмыстық істер бойынша Учкуприк аудандық сотының төрағасы Нодиржон Раимкулов атап өткендей, бұл үдерістер сот төрелігінің тиімділігін арттыруда жаңа кезеңді бастайды.
“Zamin”-ді Telegram-нан оқыңыз!
