Соңғы жылдары Өзбекстанда есірткі заттарымен байланысты қылмыстар саны күрт өсіп келеді.
Ресми деректерге сәйкес, соңғы бес жыл ішінде мұндай құқық бұзушылықтар саны екі есеге, ал тәркіленген синтетикалық заттар мөлшері он есеге артқан.
Бұл туралы Өзбекстан Республикасының Президенті Әкімшілігі жанындағы Есірткілерді бақылау ұлттық орталығының аға инспекторы Сарвар Ұрмонов хабарлады.
Маманның айтуынша, 2024 жылдың өзінде 12 мыңнан астам қылмыстық іс қозғалған — бұл өткен жылмен салыстырғанда шамамен 25 пайызға көп.
«Мұндай өсімнің артында тек қылмыстық желілердің белсенділігінің артуы ғана емес, сонымен бірге есірткі саудасы жүйесінің заманауи түрлері де бар.
Қазір есірткі заттар мессенджерлер мен әлеуметтік желілер арқылы таралуда.
Курьерлер “қойма” орындарының координаттарын алады, төлемдер онлайн жүргізіледі, ал анонимдік бақылауды айтарлықтай қиындатады», — деді Ұрмонов.
Синтетикалық заттар дәстүрлілерден де қауіпті болды
Бұрын негізгі қауіп опиаттар мен дәстүрлі есірткілерден келсе, бүгінде жағдай айтарлықтай өзгерген.
Мефедрон, спайс, А-ПВП және басқа синтетикалық заттар нарықты тез жаулап алуда.
Бұл заттар жасырын зертханаларда арзан әрі тез өндіріледі, тасымалдау оңай және әсері өте күшті.
«Дәл осы себептерге байланысты синтетикалық заттар дәстүрлі опиаттар мен каннабисті нарықтан ығыстырып шығарып жатыр.
Олар тек арзан ғана емес, сонымен қатар адамды тез тәуелді етеді», — деді маман.
Интернет арқылы сату — жаңа есірткі нарығы
Қазіргі таңда есірткі саудасы көбінесе интернет арқылы жүзеге асырылады.
Telegram, Instagram және басқа мессенджерлердегі жабық арналалар арқылы сатып алу процесі толық автоматтандырылған:
сатып алушы ақшаны онлайн төлейді, курьер “қойманы” белгіленген жерге қалдырады және фотоесеп жібереді.
Бұл тәсіл қылмыскерлер үшін қауіпсіз, алайда мемлекет тарапынан бақылау жүргізуді өте қиындатады.
Рецептсіз сатылатын дәрілер — жаңа қауіп
Сонымен қатар, тек рецепт бойынша сатылуы тиіс кейбір дәрі-дәрмектер — прегабалин, сибутрамин және тропикамид — соңғы жылдары заңсыз айналымда кең таралған.
Бұл заттардың көбі интернет арқылы немесе бақылаусыз дәріханаларда сатылып келеді.
Соңғы үш жылда осындай дәрілердің тәркіленген жағдайлары бірнеше есеге артқан.
Мамандар мұны «тәуелділіктің жаңа індеті» деп атай бастады.
Мамандар неге алаңдаулы?
Сарапшылардың айтуынша, есірткі мәселесі тек қылмыс емес, сонымен бірге денсаулық сақтау мен қоғамдық қауіпсіздік мәселесі болып табылады.
Синтетикалық заттардың арзандығы мен қолжетімділігі оларды жастар арасында кеңінен таратуда.
Бұл қоғам үшін ұзақ мерзімді салдарға — денсаулықтың нашарлауына, психологиялық тұрақсыздыққа және болашақ ұрпақтың қауіпсіздігіне нұқсан келтіруі мүмкін.
Құқық қорғау органдары бұл бағыттағы күресті күшейтуде.
Алайда мамандардың пікірінше, мәселені тек жазалау шараларымен шешу мүмкін емес.
Білім беру, профилактика және қоғамдық сана-сезімді арттыру арқылы кешенді тәсіл қажет.
