Олимлар асрлар орзусини амалга оширди: Қўрғошин биринчи марта олтинга айлантирилди!

^{Катта адрон коллайдери ичидаги туннел тасвири}
Инсонлар минг йиллар давомида қўрғошинни олтинга айлантириш орзусида яшаган. Бу жараён қадимги даврларда "хризопея" деб аталган бўлиб, одамлар ушбу ғояни амалга ошириш учун кўплаб уринишлар қилишган. Бироқ, кимёвий реакциялар ёрдамида бу ишни бажариш мутлақо мумкин эмас деб ҳисобланган. Чунки қўрғошин ва олтин атом даражасида кескин фарқланади.

Аммо CERN (Европа ядровий тадқиқотлар ташкилоти) физиклари тарихда илк бор бу жараённи амалга оширишга эришди. Бу муҳим кашфиёт дунёдаги энг қудратли заррача тезлатгичи – Катта адрон коллайдери (КАК) ёрдамида амалга оширилди, дея хабар бермоқда Newsweek нашри.

Тадқиқот чоғида физиклар қўрғошин ядроларини ёруғлик тезлигининг деярли максимал даражасига (аниқроғи, ёруғлик тезлигининг 99,999993 фоизигача) тезлаштириб, уларни бир-бири билан деярли тўқнашув нуқтасигача яқинлаштирди. Мазкур ядролар сўнгги лаҳзада бир-биридан узоқлашиб, фотоядро реакциясини келтириб чиқарди.

Натижада, камёб ҳолларда қўрғошин ядролари ўзларининг 82 протонидан 3 тасини йўқотди. Айнан шу жараён орқали, қўрғошин ядроси 79 протонли олтин атомига айланди. Олимлар бу реакцияларнинг тезлиги секундига 89 минг марта содир бўлишини кузатишди. Аммо яратилган янги олтин атомлари жуда қисқа муддатда парчаланиб кетди.

Ушбу тадқиқот орқали олимлар бир жиҳатни аниқ тасдиқлади: назарий жиҳатдан қўрғошинни ядровий усуллар билан ҳақиқатан ҳам олтинга айлантириш мумкин.

Бироқ бу кашфиёт ҳозирча фақат назарий ва экспериментал жиҳатдан қизиқарлидир, амалда эса жуда ҳам самарасиз ҳисобланади. Олимларнинг ҳисоб-китобига кўра, қўрғошиндан ҳосил қилинган олтин миқдори жуда ҳам кичик бўлган. Аниқроқ айтганда, тажрибалар натижасида яратилган олтин миқдори оддий никоҳ узугини ясаш учун керак бўладиган миқдордан триллион марта оздир.

Қизиғи шундаки, агар бир грамм олтин олиш мақсад қилинса, Катта адрон коллайдерини квадриллион йил давомида тинимсиз ишлатиш керак бўлар экан.

Шундай экан, олимлар бу йўл орқали олтин ишлаб чиқариш ғоясини амалий томонлама умуман нотўғри деб ҳисоблашади. Шу билан бирга, CERN физикларининг бу кашфиёти тарихий аҳамиятга эга бўлиб, инсоннинг табиат сирларини очиш йўлидаги яна бир катта қадами сифатида эътироф этилади.

Zamin.uz таҳририяти сизга илм-фандаги энг қизиқарли янгиликларни етказишда давом этади. Биз билан бирга бўлинг! «Замин»ни Telegram’да ўқинг!